Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

Bo’yin muskullari. 

Bo’yindagi  muskullar  2  guruhga  bo’linadi:  yuza  va  chuqur.  Bo’yinning  yuza 

muskullariga-bo’yinning  teri  ostidagi  muskuli  yupqa  serbar  plastinkadan  tuzilib 

uning  tolalari  fastsiyasidan  11-qovurg’a  sohasidan,  pastki  jag’,  quloq  ostidagi  bez 

bilan  chaynov  muskulini  koplagan,  fastsiyada  tugaydi,  qolgan  qismi  esa  og’iz 

muskullariga davom etadi. Bo’yin terisini taranglatadi va oldinga surilishiga yordam 

beradi, og’iz burchagini pastga tortadi, venada qon oqimini yaxshilaydi. 

To’sh-o’mrov-so’rg’ichsimon  muskul  umrov  va  to’sh  suyagidan  ikkita 

boshcha  xolda  boshlanib,  chakka  suyagining  so’rg’ichsimon  o’sig’iga  yopishadi. 

Ikkita 

tomonidan 

muskul 

bir 

vaqtda 

qisqarganda 

boshni 

orqaga 

engashtiradi.  Bir  tomondagi  muskul  qisqarganda  eca  bosh  ysha  tomonga 

engashadi  va  qarama-qarshi  tomonga  buriladi.  Agar  ikki  tomondan 

muskul 

qisqarsa, 

bosh 

qimirlamaydi, 

ko’krak 

qafasi 

yuqoriga 

ko’tarilib, nafas olishni osonlashtiradi. 

Til  osti  suyagiga  birlashuvchi  muskullar  shu  suyakdan  yuqoriroqda  va 

pastroqda  bo’lib  shu  suyakdan  boshlanadi.  Til  osti  suyagidan  yuqorida  joylashgan 

muskullarga:  jag’-til  osti  muskuli  Bigazsimon  o’siq-til  osti  muskuli,  ikki  qorinli 

muskuli iyak-til-osti muskuli kiradi. 1.Jag’-til osti muskuli keng plastinka shakg’ida, 

muskul  tolalari  yuqoridan  pastga  qarab  parallel  joylashadi.  Ikki  tomondagi  muskul 

bo’yinning o’rta chizig’ida uchrashib, og’iz bo’shlig’i tubini hosil qiladi. Bu muskul 

pastki  jag’ning  ichki  yuzasidan  boshlanib,  til  osti  suyagiga  yopishadi.  Muskul 

qisqarganida  hiqildoqni  ko’taradi,  faqat  pastki  jag’  suyagi  qimirlamay  turgan 

holatida. Til osti suyagi va xiqildoq qimirlamaganda pastki jag’ni pastga tushiradi. 2. 

Ikki  qorinli  muskulning  oldingi  qorinchasi  pastki  jag’  suyagining  ichki-yuzasidan 

orqa qorinchasi esa chakka suyagining so’rg’ichsimon o’sig’i o’ymasidan boshlanib, 

o’zaro  pay  orqali  til  osti  suyagiga  birlashadi.  3.    Bigizsimon  o’siq-til  osti  muskuli 

chakka suyagining bigizsimoi o’sig’idan boshlanib til osti suyagiga birikadi. 4. Iyak-

til osti muskuli pastki jag’ning qiltanoq do’mboqchasidan boshlanib til osti suyagiga 

yopishadi. Til-osti suyagidan yuqoridagi 4 ta guruh muskullar pastki jag’ qimirlamay 

turgan  holatida  qisqarsa  til  osti  suyagini  va  kekirdakni  yuqoriga  ko’taradi,  yoki 

aksincha pastki jag’ni pastga tortadi. Ovqat yutishga, chaynashga xizmat qiladi, faqat 

bigizsimon o’siq-til osti muskuli qatnashmaydi. Til osti suyagidan pastda joylashgan 

muskullarga:  1.  To’sh-o’mrov  muskuli  to’sh  suyagini  dastasini  orqa  tomonidan 

boshlanadi, til osti suyagini pastki yuzasiga yopishddi. 2. To’sh-qalonsimon muskuli 

PDF created with pdfFactory trial version 

www.pdffactory.com

---

 

23

to’sh-til osti muskulini orqasiga joylashgan to’sh suyagining dastasini orqa yuzasidan 

birinchi  qovurg’a-tog’ayidan  boshlanadi  va  yuqorida  qalqonsimon  tog’ayiga 

yopishadi.  3.  Qalqonsimon-til  osti  muskuli  qalqonsimon  tog’ayining  qiyshiq 

chizig’idan boshlanib til osti suyagining tanasiga yopishadi. 4.Kurak tul osti muskuli 

(  muskul  kurak  o’ymasidan  boshlanib  til  osti  suyagining  tanasiga  pishadi,  til  osti 

suyagidan  pastdagi  muskullar  qisqarganida,  til  osti  suyagi  va  xiqildoqni  pastga 

tortadi. 

Bo’yinning  chuqur  muskullari:  medial  gruppasi-bo’yinning  uzun  muskuli 

hamda  birinchi  bo’yin  umurtqasi  bilan  kalla  o’rtasidagi  ikkita  kalta  muskuli  kiradi. 

Bu muskullar ko’krak umurtqalarining va jami bo’yin umurtqalarini oldingi yuzasida 

yotadi. Qisqarganda umurtqa pog’onasining bo’yin bo’limini va boshini engashtiradi  

Lateral  rruppaga  oldingi  o’rta  va  orqadagi  narvonsimon  muskullar  kiradi.  Bu 

muskullar  III-IV  va  barcha  bo’yin  umurtqalarining  ko’ndalang  o’siqlaridan 

boshlanib, oldingi va  o’rta  muskul 1 ta qovurg’aga, orqadagi muskul  II-qovurg’aga 

yopishadi. Bu muskul qovurg’alarni ko’taradi, yugurganda nafas olishda qatnashadi.