Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc



Download 1,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet92/239
Sana23.01.2022
Hajmi1,07 Mb.
#405169
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   239
Bog'liq
bozor iqtisodiyoti va biznes asoslari

qiymat  o’lchovi 
bo’lganligi  tufayli  muomala  vositasi  bo’la  oladi. 
Pul  paydo  bo’lishi  bilan 
tovarlarning bir-biriga taqqoslanishining imkoni tug’iladi. Bunda insonning yana bir 
ulug’  kashfiyoti  bo’lgan  tovarlarni  bir-biriga  ularning  nisbiy  qadrlari  tufayli 
tenglashtirish va puldan yagona o’lchov sifatida foydalanish uchun keng yo’l ochib 
beriladi. 
Tovarlarning  nisbiy  qadrliligi  ayirboshlash  tengligi  bilan  aniqlanib,  bu 
tenglikni  sotuvchi  o’zi  uchun  foydali  deb  hisoblasa,  xaridor  ham  o’zi  uchun  sotib 
olish  foydali  deb  hal  qiladi.  Shundagina  oldi-sotdi  yuz  beradi.  Ayirboshlash 
kengayib borishi bilan tovarlarni bir-biriga bevosita taqqoslab tenglashtirish vazifasi 
pulga  yuklanib,  u  yagona  o’lchov  vositasi  bo’lib  qoladi.  Bu  ayirbopshashni  tubdan 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com


 
83 
o’zgartirib, uning rivojlanishini tezlashtiradi, natijada insonning iqtisodiy istiqboliga 
katta  yo’l  ochib  beradi.  Lekin  iqtisodiyotda  va  uning  pul  xo’jaligida  ishlar 
yomonlashib  borsa,  muomala  qisqarib,  pul  qadrsizlanib,  o’rniga  eskicha  bevosita 
tovarlar almashuvi — barterning kuchayishi yuz beradi. Amaliy hayotimizda bunday 
misollar  ko’p  uchraydi,  ya’ni  pulni  o’lchov  birligi  vazifasidan  asta-sekin 
chetlashtirib, uning o’rnini eng zarur, talabi yuqori tovarlar egallagan. 
Qiymat  o’lchovidan  kelib  chiqadigan  pulning  keyingi  xususiyati  jamg’arish 
vositasi
 
ekanligidir.  Pul  paydo  bo’lishi,  o’z  faoliyati  va  ta’sirini  kengaytira  borishi 
tufayli  daromadni  saqlash,  uning  bir  qismini  zarur  vaqtgacha  jamg’arib  borish 
imkoni  tug’iladi.  Shu  bilan  boylikning  bir  qismini  pul  sifatida  jamg’arish  sharoiti 
yaratiladi. 
Masalan,  biron-bir  qadrli  buyum,  ko’proq  sarmoya  talab  etadigan  narsa  sotib 
olish maqsadi paydo bo’lsa, albatta pulning bu xususiyati, vositachiligi qo’l keladi. 
Daromadning  bir  qismi  sarf  etilmay  saqlanib  boriladi  va  kerakli  hajmda  pul 
jamg’arilishi  bilan  katta  xarid  qilish  imkoni  tug’iladi.  Uy,  mashina  yoki  boshqa 
shunday katta qimmatli tovarlar sotib olish shular jumlasidandir. Hozir esa, ayniqsa, 
rivojlangan  mamlakatlarda  bularning  hajmi  kengayib  borib,  ko’pchilik  ro’zg’or 
buyumlar,  ya’ni  mebel,  gilam,  xolodilnik,  televizor,  magnitofon  va  boshqa  shunga 
o’xshash tovarlar qo’shilmoqda. 
Pulning  bu  sohadagi  katta  ustuvorligi  shuki,  uni  istagan  vaqtda  va  zarur 
mikdorda  ma’qul  tovarga  aylantirish  mumkin.  Bu  juda  qulaydir.  qadrli  va  qimmat 
buyumlar  ham  jamg’arma  sifatida  xizmat  qila  oladi.  Ayniqsa,  "o’lmas  mollar" 
qadrlidir.  Lekin  bularni  pulga  aylantirish  va  ayni  zarur  tovar  sotib  olish  ma’lum 
vaqtni talab etadi. Pul jamg’armasi esa bu ishning juda oson va tez amalga oshishini 
ta’minlaydi. 
Pulning  xususiyatlari  tufayli  uning  bajaradigan  vazifalari,  muomalasini 
uyushtirish, pullarni ayirboshlash, saqlash, sotish, moliya va kreditni amalga oshirish 
kabi  iqtisodiy  munosabat,  aloqalar  yuzaga  keladi.  Bular  keyingi  mavzu  va 
mulohazalarga yo’l ochib beradi.  
 

Download 1,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   239




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish