Umumiy ixtiologiya 64x84. indd

Nafas olish sistemasi. Baliqlar suvda erigan kislorod bilan nafas oladi. Buning uchun ular doim suv yutadi. Suv og‘iz bo‘shlig‘idan jabra yoriqchalari orqali o‘tadi, bu yoriqchalar halqum devorlari- dan o‘tgan bo‘lib, nafas olish organi – jabralarni yuvib o‘tadi. Okun turdagi baliqlarda ular jabra yoylaridan iborat bo‘lib, ulardan har qaysisining bir tomonida och qizil rangli jabra yaproqchalari, ikkinchi tomonida esa oqish tusdagi jabra tichinkalari bor. Jabra tichinkalari suzgich apparatidir: ular o‘lja jabra yoriqchalari orqali sirg‘anib chiqib ketishiga yo‘l qo‘ymaydi. Jabra yaproqchalaridan juda mayda qon tomirlari – kapillyarlar o‘tgan. Jabra yaproqcha- larining yupqa devori orqali qonga suvda erigan kislorod o‘tadi, qondan esa suvga karbonat angidrid chiqariladi.

Agar suvda kislorod kam bo‘lsa, unda baliqlar suv yuzasiga chiqib, og‘zi orqali havo ola boshlaydi. Agarda, ular kislorod kam bo‘lgan suvda uzoq vaqt davomida yashasa, nobud bo‘ladi. Qish- da suv havzalaridagi muz ostida ba’zan kislorod yetishmay qoladi, bu vaqtda baliqlar qiynaladi. Buning oldini olish uchun har yer-har yerdan muzni yorib, teshik ochiladi.

Qurib qolgan jabra yaproqlari kislorod va karbonat angidrid- ni o‘tkazmaydi. Shuning uchun suvdan chiqarib olingan baliq tez- da nobud bo‘ladi. Nozik jabralarining tashqi tomonida jabra qop- qoqlari bo‘ladi.