Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

chayqalish chastotasida
” aylanadi. 
Burchak tezlik w ikkita tashkil qiluvchiga ajratlishi mumkin 
𝜔
𝑧
-giroskop oʻqi 
boʻylab aylanish burchak chastotasi va
𝜔
𝑛
chayqalish burchak tezligi (16- rasmga 
qarang). ω yoʻnalishi ham “
oniy aylanish oʻqi
” kabi aniqlanadi. L, ω va
𝜔
𝑧
yoʻnalishlari doimo bir tekislikda yotadi. 
𝜔
𝑧
va
𝜔
𝑛
orasidagi boʻglanishni hisoblash uchun biz giroskop harakatini giroskop 
tanasi bilan bogʻlangan koordinatalar sistemasining laboratoriya bilan bogʻlangan 
Dekart koordinatalar sistemasi bilan mos kelgan vaqtda oʻrganamiz. 

---

48 
Dastlab, quyidagi tenglamalar L impuls momenti tashkil qiluvchilari uchun 
oʻrinlidir: 
𝐿
𝑦
= 𝐽
𝑥𝑦
𝜔
𝑦
= 𝐿 𝑠𝑖𝑛Ө
(1.37) 
𝐿𝑧 = 𝐽
𝑧
𝜔
𝑧
= 𝐿 𝑐𝑜𝑠Ө
(1.38) 
𝐿
𝑥
nolga teng chunki, L (x, y) tekislikda yotadi. 16-rasmda biz quyidagini 
olishimiz mumkin: 
𝑠𝑖𝑛Ө =
𝜔
𝑦
𝜔
𝑛
(1.39) 
 
 
 
 
 
 
 
16-rasm. Qoʻllaniladigan oʻzgaruvchilar va (1.40) tenglamani differensiallash 
uchun; matnga qarang. 
(1.37) va (1.39) dan dastlab quyidagini olishimiz mumkin 
𝐿 = 𝐽
𝑥𝑦
𝜔
𝑛
Agar biz (1.38) tenglamadan L ni yoʻqotib bu tenglamani w boʻyicha yechsak ω
n
uchun quyidagini olamiz 
ω
𝑛
= ω
𝑧
J
𝑦
J
𝑥𝑦 
𝑐𝑜𝑠Ө
yoki 2π ga boʻlingandan keyin va kichik θ burchaklar uchun 
f
𝑛
= f
𝑧
J
𝑦
J
𝑥𝑦 
(1.40) 

---

49 
Aylanish chastotasi 
𝑓
𝑧
va chayqalish chastotasi 
𝑓
𝑛
orasidagi boʻglanishni 
ifodalovchi proporsionallik koeffitsiyenti tajribada miqdor jihatdan koʻrsatildi. 
Agar giroskopning asosiy inertsiya momentlari 
𝐽
𝑧
va 
𝐽
𝑥𝑦
ma′lum boʻlsa 
proporsionallik koeffitsiyenti 
𝐽
𝑧
/𝐽
𝑥𝑦
ham aniqlanishi mumkin.