Umumiy doc

Mil chekli avtomatining asosiy sxemasi.
 
ABTtrakt sintez qilish bosqichida asosiy vazifalar quyidagilardir: avtomatning 
kirish va chiqishlarini aniqlash, ularning ikkala kodlanishini aniqlash, avtomat 
holatini aniqlash va nihoyat avtomatni ifodalash. Demak, avtomatning holatlari soni 
ma’lum va u 
k
K
2
log
≥
(19.21) 
Комби
-
национ
қисм
Хотира
1
x
2
x
i
x
n
x
)
1
(
1
−
t
y
1
z
2
z
i
z
n
z
)
1
(
2
−
t
y
y
)
1
(
−
t
y
k
)
(
t
y
k
)
(
2
t
y
)
(
1
t
y
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

545 
ifoda bilan aniqlanuvuvchi elementar avtomatlar sifatini xarakterlaydi, bu erda, 
K
— elementar avtomatlar soni; k - avtomatning holatlari soni. 
Elementar avtomatlar sifatida quyidagi qurilmalar qo‘llaniladi: takt uchun 
kechiktirish elementi; alohida kirishli trigger; sanoq kirishi bo‘lgan trigger.
Strukturali 
sintez 
bosqichida 
avtomatning 
kombinasion 
qismining 
strukturasini (sxemasini) aniqlash masalasi hal qilinadi. CHekli avtomatni sintez 
qilishning kononik usuli deb ataluvchi umumiy tuzilish usulni qarab chiqamiz, bu 
usul ixtiyoriy chekli avtomatni amalga oshirish masalasini kombinasion sxemani 
sintez qilishga olib kelishga imkon beradi. Aniqrog‘i, vazifa elementar avtomatning 
turini tanlashdan va mantiqiy elementlarning bir-biri bilan birlashishining shunday 
usulini topishdan iboratki, bunda avtomatning strukturali sxemasi o‘tishlar va 
chiqishlarning berilgan jadvallariga muvofiq ishlaydi: bunda kodlash bajarib 
bo‘lingan deb hisoblanadi. 
O‘tish va chiqishlar kodlangan jadvallarining berilishini ko‘targichni 
boshqarish tizimini sintez qilish misolida qarab chiqamiz. Buning uchun tizimning 
ish sharoitini shunday o‘zgartiramizki, bunda ular avvalgi misolda
aniqlanganlardan farq qilsin. Izlanayotgan avtomatning ikkita chiqishi bor deb
hisoblaymiz: 
1) ko‘targichning yuqoriga harakatini boshqarish knopkasidan -
2
x
;2) pastga
harakatini boshqarish knopkasidan-
2
x
. Knopka berk bo‘lganda 
1
=
t
x
uzilganda-
0
=
i
x
. Tizim quyidagi holatlarda bo‘lishi mumkin: 
1
y
- ko‘targich pastga, 
2
y
— 
ko‘targich yuqoriga harakat qiladi, 
3
y
- kutargich yuqoriga, 
4
y
- ko‘targich pastga
harakat qiladi. Avtomat ikkita chiqishga ega:
1
l
- ko‘tarish dvigateli ishlaydi,
2
l
- 
tushirish dvigateli ishlaydi, bunda,
1
=
i
l
ulashni, 
0
=
i
l
uzishni anglatadi. 
Avtomatning kirishiga quyidagi so‘zlar uzatilishi mumkin: 
1
ρ
- kirishda hech 
qanday signal yo‘k, 
2
ρ
- ko‘targich tushirilsin, 
3
ρ
- ko‘targich ko‘tarilsin. 
Avtomatning chiqishida quyidagi chiqish so‘zlari hosil bo‘ladi: 
1
Z
- ko‘tarish 
dvigateli ulansin, 
2
Z
- tushirish dvigateli ulansin, 
3
Z
-ikkala dvigatel ulansin. 
Qurilma ishlashining so‘z bilan ifodalangan tavsifidan u Mur avtomati ekani 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

546 
kelib chiqadi.O‘tishlarning qo‘shilgan jadvali quyidagi ko‘rinishga ega: 
y
x
\
3
1
Z
у
1
2
Z
у
3
3
Z
у
2
4
Z
у
1
р
2
р
3
р
1
у
1
у
2
у
2
у
4
у
2
у
3
Z
3
у
4
у
4
у
2
у
4
у
Bundan avtomat to‘rtta holatda bo‘lishi mumkinligi kelib chiqadi.Demak uni 
amalga oshirish ikkita elementar avtomat zarur ularning chiqishlarini 
1
U
va 
2
U
bilan 
belgilaymiz. Boshlang‘ich holat uchun 
1
y
ni qabul qilamiz. Avtomatning har bir 
holatiga elementar avtomatlar chiqishlarining ikkili kombinasiyasini bir qiymatli 
moslab qo‘yamiz. SHunday qilib, biz avtomatning ichki holatlarini kodladik. Bu 
bosqichning ahamiyati juda kattadir, chunki kodlashning juda ko‘p variantlari 
bo‘lishi mumkin va ularning har biri o‘zning ishonchlilik tavsiflari va murakkablik 
darajasi bilan farq qiluvchi avtomat strukturasini ta’minlaydi. 19.7-jadvalda kodlash 
varianti keltirilgan. Kirish so‘zlari ikkita kirish o‘zgaruvchilari
1
X
va 
2
X
bilan 
kodlangan bo‘lsin (19.8-jadval). 
19.7-jadval.