Umumiy doc

Logometrning ishlash prinsipi
ikki elektr zanjiridagi 
toklar nisbatini o‘lchashga asoslangan. Zanjirlardan 
biriga qarshilik termometri, ikkinchisiga esa o‘zgarmas 
qarshilik ulangan. 2.16-rasmda logometrning sxemasi 
keltirilgan. U o‘zaro va strelka 3 bilan bikr qilib 
maxkamlangan ikkita ramachalar 1 va 2dan iborat. Bu 
ramachalar esa doimiy magnit qutb uchliklari 4 va 5 
bilan o‘zak orasidagi havo tirqishida joylashtirilgan. Bu 
tirqish bir tekis qilinmagan, shuning uchun, magnit 
induksiyasi 
qiymatlari 
uning 
turli 
nuqtalarida 
R
t
l
2
R
2
R
1
N 
S 
R 
I
1
0
С
E 
2 
6 
4 
5 
1 
3 
0 
100 
200 
300 
I 
2.16 – 
расм
.
 
Логометрнинг
 

принципиал
 
схемаси
 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

77
(ramachalar va strelkaning burilish burchaklari turlicha bo‘lganda) turlicha bo‘ladi. 
Markazdan qutb uchliklari chetlariga qarab havo tirqishi kamayadi va mos ravishda 
markazdan qutb uchliklari chetlariga qarab tirqishda magnit induksiyasi o‘sadi. 
Logometrning ikkala ramkasi bitta o‘zgarmas tok manbai E dan ta’minlanadi, ular 
aylantiruvchi momentlari bir-biriga karshi yo‘naladigan qilib ulangan. Aylantiruvchi 
momentlar M
1
va M
2
ning qiymati mos ravishda quyidagiga teng: 
M
1
=S
1
V
1
1
1
(2.53) 
M
2
=S
2
V
2
1
2
(2.54) 
bu erda, S
1
 va S
2
 — ramachalarning geometrik o‘lchamlari va ulardagi sim uramlari soni bilan aniqlanadigan 
o‘zgarmas koeffisientlar; V
1
 va V
2
 — ramachalar joylashgan joydagi magnit induksiyalari; 1
1
 va 1
2
 — ramachalardan 
o‘tayotgan tok kuchlari. 
Ramachalar qarshiligi teng, ya’ni R
1
= R
2
va R= R
t
bo‘lsa, 
I
1
=
I
2
va M
1
=M
2
bo‘lib, ko‘zg‘aluvchi tizim muvozanat holatda bo‘ladi. Agar termometr karshiligi 
o‘zgarsa, ramachalardan birida tok kuchayadi, shu sababli momentlar muvozanati 
buzilib, qo‘zg‘aluvchan tizim esa harakatga keladi. Toki kuchaygan ramacha magnit 
induksiyasi kichik tirqishga kiradi, ikkinchi ramacha esa magnit induksiyasi katta 
tirkishga kiradi. Ma’lum bir holatda ramachalar momenti muvozanatlashadi, ya’ni 
S
1
V
1
I
1
=C
2
B
2
I
2
(2.55) 
Bu tenglamadan 
1
2
1
2
1
2
2
1
B
B
C
B
B
C
C
I
I
=
⋅
=
(2.56)
kelib chiqadi. 
1
1
va 
1
2
ning ta’minlash manbai E orqali ifodalangan qiymatlarni 
qo‘ysak, quyidagi natijaga ega bo‘lamiz: 
1
2
1
2
2
1
B
B
C
R
R
R
R
R
R
E
R
R
E
t
t
⋅
=
+
+
=
+
+
(2.57) 
B=
f
(
φ
) bo‘lgani uchun 
)
(
1
2
ϕ
f
B
B
=
(2.58) 
SHuning uchun, 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

78
)
(
1
2
ϕ
f
R
R
R
R
t
=
+
+
(2.59) 




+
+
=
1
2
R
R
R
R
f
t
ϕ
(2.60) 
R,R
1
va R
2
— doimiy kattaliklar bo‘lgani uchun qo‘zg‘aluvchan tizimning 
burilish burchagi termometr qarshiligi qiymatiga bog‘lik: 
φ
=
f
(R
t
) (2.61) 
SHunday qilib, qo‘zg‘aluvchan tizimning burilish burchagi yoki M
1
va M
2
momentlar teng bo‘lgandagi (tizimning muvozanat holati) logometr ko‘rsatishi 
termometr qarshiligiga bog‘liq va ta’minlash kuchlanishiga bog‘liq emas. 
Tenglamalarni keltirib chiqarishda tayanchlardagi ishqalanish, issiqlik 
o‘tqazuvchilarning qarshilik momentlari, qo‘zg‘aluvchan tizimning inersiya 
momentlari va qator boshqa omillar e’tiborga olinmadi. SHuning uchun, amalda 
logometrning ko‘rsatishi bilan ta’minlash kuchlanishi orasida qandaydir bog‘lanish 
bor. 
Logometrning sezgirligini oshirish va harorat kompensasiyasini amalga 
oshirish imkoniyati bo‘lishi uchun simmetrik ko‘prikli o‘lchash sxemasiga ega 
bo‘lgan logometr qo‘llanadi. 
Ko‘chma asboblar uchun logometrlarnnng aniqlik sinfi 0,2; 0,5 va 1,0 ni, 
shchitda o‘rnatilgan stasionar (turg‘un) asboblar uchun 0,5, 1,0, 1,5, 2,0 va 2,5 ni 
tashkil etadi. Logometrlar ko‘rsatuvchi, o‘zi yozar, shuningdek, signal berish va 
rostlash uchun qo‘shimcha qurilmalari bo‘lishi mumkin.