Умумий психология

А) Ихтиёрсиз, ихтиёрий ва ихтиёрийдан сўнгги

Б) Сенсор, ақлий, ҳаракатлантирувчи

С) Ички ва ташқи

Д) Салбий, ижобий

3 – топшириқ.

1. 
   Психик фаолият жараёнларини унга мос терминлар билан бирлаштиринг.
   

   №	Психик фаолият жараёнлари				Психологик терминлар
   1	билиш фаолиятлари			А	сезги, идрок, хотира, хаёл, тафаккур
   2	билиш жараёнлари			C	ҳиссиёт, ирода
   3	шахснинг, ҳиссий, иродавий соҳаси			C	диққат, нутқ, фаолият
   4	шахснинг индивидуал психологик хусусиятлари			Д	темперамент, характер, қобилият
   Жавоблар:		1-C-	2-A		3- Б	4- Д

2. 
   Қуйида кўрсатилганлардан психик акс эттиришнинг хусусиятларини кўрсатинг.
   

1. 
   Обектив борлиқни тўғри акс эттириш имкониятини беради;
   
2. 
   Инсонда жисмоний танадан ташқари ундан фарқланувчи яна нимадир борлиги ҳақидаги тасаввурлар беради
   
3. 
   шахснинг фаолияти давомида мукаммалликка эришиб боради;
   
4. 
   фикрлаш орқали эмас, кўр-кўрона ишонч воситасида бўлади
   
5. 
   доимо ривожланиб ва такомиллашиб боради.
   
6. 
   Шахснинг индивидуаллиги орқали намоён бўлади.
   
7. 
   Мавжуд бўлмаган нарсаларни инсон онгида акс эттириб беради
   

3. 
   Одам бош мияси, мия катта ярим шарларининг ихтисослашган функцияларини жадвалга тўғри жойлаштиринг.
   

Чап ярим шар	Ўнг ярим шар

1. 
   Хронологик таркиб
   
2. 
   Ўтаётган вақт
   
3. 
   Аниқ макон
   
4. 
   Харита ва чизмаларни ўқиш
   
5. 
   Номларни, изларни белгиларни ёдда сақлаб қолиш
   
6. 
   Нутқ фаолияти моҳиятини ҳис этиш
   
7. 
   Тасаввурлар, аниқ воқеаларни ёдда сақлаб қолиш
   
8. 
   Оламни хурсандчиликда осойишта кўриш
   
9. 
   Батафсил идрок қилиш
   
10. 
    Эмоционал ҳолатни идрок этиш
    
11. 
    Оламни ғамгин ҳолда кўриш
    
12. 
    Яхлит идрок қилиш
    

4. 
   Психологиянинг асосий тамойилларини уларнинг изоҳлари билан жуфтланг:
   

№	Психология тамойиллари				№		мазмуни
1	Детерминизм				А		Психикани тўғри тушуниш ва уни онг орқали англаш фикрлаш ва фаолият.
2	Онг ва фаолият бирлиги				Б		Онг ва фаолият бир бутунликни ташкил қилмайди. Онг инсоннинг ички режасини тузиб беради.
3	Психика-онгни фаолиятда ривожланиши				C		Психика-ҳаёт шароити билан боғлиқликни англатиб ташқи шароитлар ўзгариши билан ўзгаради.
Жавоб:		1 - C	2- Б	3 - A

4 – топшириқ. Берилган технологиялар асосида тушунчаларни ёритинг.
“Муаммо” органайзерини тўлдиринг

Фаннинг шаклланиш тарихига доир муаммоли масалаларни ечимини топишга ёрдам беради ва “Муаммо” усули орқали муаммо ҳал қилинади.

Муаммонинг тури	Муаммонинг келиб чиқиш сабаблари		Муаммони ечиш йўллари ва сизнинг ҳаракатингиз
Умумий психология фанининг ривожланишида илмий мактабларнинг ўрни	XX asr boshlarida bixeviorizm, freydizm yo’nalishlari vujudga kelgan edi. Bixeviorizm yo’nalishi hayvonlarda o’tkazilgan kuzatishlar natijasiga asoslangan bo’lib, uning namoyondalari E.Torndayk va Dj.Uotsonlar hisoblanadi. "Bixeviorizm" ingliz tilida "xulq-atvor" degan ma'noni bildiradi. Bu oqim psixika va ongni inkor qilib, xulq bilan tashqi muhit o’rtasidagi munosabatlarni, qonuniyatlarni tekshirishni taklif qiladi. Ularning fikricha, psixologiyaning vazifasi stimulga (qo’zg’atuvchi), ya'ni sezgi a'zolariga ta'sir qilayotgan qo’zg’atuvchiga o’q otish, unga qanday javob reaksiyasi bo’lishini, yoki bunday reaksiyani qanday stimul tug’dirishini oldindan aytib bera olishdan iborat. Bixevioristlarning formulasi "S -> R" dir. Freydizm yo’nalishiga venalik psixiatr Z.Freyd asos solgan. Uning fikricha, odam mohiyatiga ko’ra hayvonga o’xshaydi. Odamning xulq-atvori va xarakatlari ikkita tamoyilga: rohatlanish va reallik tamoyiliga bo’ysundirilgan bo’ladi. Bu oqim ham insonning ongiga ishonmaydi Z. Freyd o’zining psixologik nazariyasini odam haqidagi, jamiyat va madaniyat haqidagi umumiy ta'limotga aylantirib, qarb mamlakatlarida katta e'tibor qozondi. 1923-yilda psixologlarning birinchi yig’ilishida K.N.Kornilov psixologiyani qayta qurish vazifasini ilgari surdi. Psixologiya fanini rivojlantirishda judayam katta rol o’ynagan psixologlar quyidagilar: B.Ananev, P.P.Blonskiy, S.L.Rubinshteyn, LS.Vigotskiy, R.S.Nemov va boshqalar, shuningdek keyinchalik o’zbekistonda ham yirik olimlar yetishib chiqdi. Ular jumlasiga M.G.Davletshin, E.G’.G’oziev, M.Voqidov, V.A.Tokareva. R.Z.Gaynutdinov, V.M.Karimova, G’.B.Shoumarov, R.I.Sunnatova, Z.T.Nishonova va boshqalarni kiritish mumkin. Yuqorida nomlari tilga olingan olimlar o’zlarining g’oyalari va milliy mafkuralar bilan yoshlarda tafakkur sifatlaridan "mustaqillik", "tanqidiylik" kabilarni shakllantirishga e'tibor bermoqdalar.	Psixologiya fanining rivojlanishi qator bosqichlarni o’z ichiga qamrab olib, bu davrlarda samarali tadqiqot ishlari olib borilgan. Aynan tadqiqot ishlarini samarali bo’lishi uchun fan doirasida tamoyillarni ishlab chiqish uchun zarurat sezila boshladi. Bu boradagi ishlar Amerika va boshqa chet el psixologiyasi yo’nalishlari namoyondalari tomonidan ilgari surildi. Hozirgi mustaqillik sharoitida psixologiyaga bo’lgan talab-ehtiyoj juda kuchayib ketdi. Yoshlar ma'naviyatini boyitish uchun ularning dunyoqarashi, tafakkuri, irodasi, umuman olganda ongini o’stirish zarur. Buning uchun eksperimental ishlarni kuchaytirishi, ta'lim jarayonini yangi texnologiyalar asosida qayta qurishi lozim. hozirda Respublikamiz universitetlarining psixologiya bo’limlari, kafedra, laboratoriyalari ilmiy fikrlar markaziga aylantirildi. Mazkur muassasalarda psixologik tadqiqotlar o’tkazilib, psixik jarayonlar, holatlar, shaxsning individual xususiyatlari, hissiy-irodaviy sohasiga doir nazariy va amaliy bilimlar ho’lga kiritildi. Ayniqsa, fan sohasida tadqiqotlar shu darajada ko’paydiki, ular ma'lum qonun qoidaga tayanishi