Умумий коидалар


-модда. Кимматли когозларга доир операциялар буйича солик базасини аниклашнинг узига хос хусусиятлари



Download 441,08 Kb.
bet199/279
Sana21.02.2022
Hajmi441,08 Kb.
#68733
TuriКодекс
1   ...   195   196   197   198   199   200   201   202   ...   279
Bog'liq
Солик кодекси (янги тахрирда)

327-модда. Кимматли когозларга доир операциялар буйича солик базасини аниклашнинг узига хос хусусиятлари
Солик туловчининг кимматли когозларни реализация килишдан ёки бошкача тарзда чикиб кетишидан (шу жумладан уларнинг номинал кийматини коплаш ёки кисман коплашдан) олинган даромадлари кимматли когозларни реализация килиш ёки уларнинг бошкача тарзда чикиб кетиш нархидан, шунингдек солик туловчига харидор томонидан туланган, жамланган фоизли (купонли) даромаднинг суммасидан ва солик туловчига эмитент (вексель берувчи) томонидан туланган жамланган фоизли (купонли) даромаднинг суммасидан келиб чиккан холда аникланади. Бунда солик туловчининг кимматли когозларни реализация килишдан ёки бошкача тарзда чикиб кетишидан олган даромадига илгари солик солишда хисобга олинган фоизли (купонли) даромад суммаси киритилмайди.
Солик туловчининг кимматли когозларни, шу жумладан пайли инвестиция фондининг инвестиция пайларини реализация килиш ёки уларнинг бошкача тарзда чикиб кетиши (шу жумладан уларнинг номинал кийматини коплаш ёки кисман коплаш) чогидаги харажатлари кимматли когозни сотиб олиш нархидан (шу жумладан уни сотиб олиш харажатларидан), уни реализация килиш харажатларидан, инвестиция пайларининг хисоб-китоб килинган кийматидан ажратилган сийловлар микдоридан, кимматли когозларни сотувчига солик туловчи томонидан туланган жамланган фоизли (купонли) даромад суммасидан келиб чиккан холда аникланади. Бунда илгари солик солишда хисобга олинган жамланган фоизли (купонли) даромад суммаси харажатга киритилмайди.
Ушбу боб максадларида кимматли когозлар куйидаги холларда хам реализация килинган (сотиб олинган) деб эътироф этилади:
1) солик туловчининг тегишли кимматли когозларни бир турдаги мукобил талабларни хисобга утказиш оркали беришга (кабул килишга) доир мажбуриятлари тугатилганда, шу жумладан бундай мажбуриятлар конун хужжатларига мувофик клирингни амалга оширишда тугатилган такдирда;
2) уюштирилган савдолар коидалари ёки клиринг коидалари шартларида тузилган шартномалардан келиб чикадиган мукобил талаблар хисобга утказилганда, агар бундай хисобга олиш нетто-мажбуриятларнинг суммасини аниклаш максадида амалга оширилган булса.
Муомаладаги кимматли когозларга оид битимлар амалга оширилган такдирда, кимматли когозга доир тегишли битим тузилган савдолар утказилган сана битим амалга оширилган сана деб эътироф этилади.
Муомаладаги кимматли когозларга оид битим кимматли когозларнинг уюшган бозоридан ташкарида амалга оширилган такдирда, кимматли когозни утказишнинг барча жиддий шартларини белгиловчи шартнома санаси битимни амалга ошириш санаси деб эътироф этилади.
Акциядорлик жамиятининг устав фондини (устав капиталини) купайтириш чогида олинган акцияларни реализация килувчи акциядор булган солик туловчи даромадни акцияларни реализация килиш нархи ва акцияларнинг устав фондини (устав капиталини) купайтириш натижасида акцияларнинг сони узгариши хисобга олинган холда тузатиш киритилган, дастлаб туланган киймати уртасидаги фарк сифатида аниклайди.
Солик туловчи солик солиш максадларида кабул килинган хисоб сиёсатига мувофик, кимматли когозларни реализация килиш ёки уларнинг бошкача тарзда чикиб кетиши чогида чикиб кетган кимматли когозларнинг кийматини харажатларга утказишнинг куйидаги усулларидан бирини мустакил равишда танлайди:
1) сотиб олиш вактига кура биринчи булган киймат буйича (ФИФО);
2) бирликнинг киймати буйича.
Ушбу модда максадларида тулови кимматли когозни чикариш шартларида назарда тутилган, кимматли когозни чикариш санасидан ёки кейинги купонли даромадни тулаш санасидан кимматли когозни бериш санасига кадар утган календарь кунлар сонига мутаносиб равишда хисоб-китоб килинадиган фоизли (купонли) даромаднинг бир кисми жамгарилган фоизли (купонли) даромад деб эътироф этилади.
Кимматли когозларга доир операциялар буйича солик базаси солик туловчилар томонидан алохида аникланади. Бунда солик туловчилар кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булган кимматли когозлар операциялари буйича солик базасини кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булмаган кимматли когозлар операциялари буйича солик базасидан алохида аниклайди.
Утган солик даврлари давомида кимматли когозларга доир операциялар буйича зарар (зарарлар) курган солик туловчилар кимматли когозларга доир операциялар буйича жорий хисобот (солик) даврида олинган тегишли солик базасини ушбу Кодекснинг 336-моддасида белгиланган тартибда ва шартларда камайтиришга (ушбу зарарларни келгусига утказишга) хакли.
Утган солик даврларида кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булмаган кимматли когозларга доир операциялардан курилган зарарлар хисобот (солик) даврида белгиланган ушбу кимматли когозларга доир операцияларнинг солик базасини камайтириши мумкин.
Утган солик даврларида кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булган кимматли когозларга доир операциялардан курилган зарарлар ушбу тоифадаги кимматли когозларни реализация килишга доир операциялар буйича хисобот (солик) даврида солик базасини камайтириши мумкин.
Тегишли хисобот даврида кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булган хамда кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булмаган кимматли когозлар операцияларидан курилган зарарларни солик даври мобайнида келгусига кучириш кимматли когозларнинг курсатилган тоифалари буйича тегишинча бундай кимматли когозларга доир операциялардан курилган фойда доирасида алохида-алохида амалга оширилади.
Кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булган кимматли когозларга доир операциялардан олинган даромадлар кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булмаган кимматли когозларга доир операциялар буйича килинган харажатларга ёки курилган зарарларга камайтирилиши мумкин эмас.
Кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булмаган кимматли когозларга доир операциялар буйича олинган даромадлар кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булган кимматли когозларга доир операциялар буйича килинган харажатларга ёки курилган зарарларга камайтирилиши мумкин эмас.
Ушбу модда максадларида кимматли когознинг бозор котировкаси деб куйидагилар эътироф этилади:
1) Узбекистон Республикасида савдо ташкилотчисининг савдоларига (шу жумладан биржага) куйилган кимматли когозлар учун — бундай савдо ташкилотчиси оркали савдо куни мобайнида амалга оширилган битимлар буйича кимматли когознинг уртача тортилган нархи;
2) чет эл савдо ташкилотчисининг савдоларига (жумладан биржага) куйилган кимматли когозлар учун — бундай савдо ташкилотчиси томонидан савдо куни мобайнида узи оркали амалга оширилган битимлар буйича хисоб-китоб килинадиган кимматли когознинг ёпилиш нархи.
Агар айни бир кимматли когоз буйича битим икки ёки ундан ортик савдо ташкилотчиси томонидан амалга оширилган булса, солик туловчи савдо ташкилотчиларининг бирида юзага келган бозор котировкасини мустакил танлашга хакли.
Агар уртача тортилган нарх савдо ташкилотчиси томонидан хисоб-китоб килинмаса, ушбу модда максадларида бу савдо ташкилотчиси оркали савдо куни давомида амалга оширилган битимларнинг энг паст хамда энг юкори нархлари йигиндисининг ярми уртача тортилган нарх деб эътироф этилади.
Муомалада булган кимматли когозлар билан савдо ташкилотчиси оркали битим амалга оширилган такдирда:
1) кимматли когозга доир тегишли битим амалга оширилган савдолар утказилган сана битим тузилган сана деб эътироф этилади;
2) солик солиш максадларида кимматли когозни хакикатда реализация килиш (сотиб олиш) ёки бошкача тарзда чикиб кетиш нархи эътироф этилади.
Муомаладаги кимматли когозларга оид битим кимматли когозларнинг уюшган бозоридан ташкарида (савдо ташкилотининг иштирокисиз) амалга оширилган такдирда:
1) кимматли когозни утказишнинг барча жиддий шартларини белгиловчи шартнома санаси битимни амалга ошириш санаси деб эътироф этилади;
2) агар ушбу моддада бошкача коида назарда тутилмаган булса, солик солиш максадларида куйидаги шартларнинг хеч булмаганда биттасига риоя этилганда, кимматли когозни хакикатда реализация килиш (сотиб олиш) ёки бошкача тарзда чикиб кетиш нархи бозор нархи деб эътироф этилади:
агар битим амалга оширилган куни кимматли когозга нисбатан биттадан куп битим руйхатга олинган булса, амалга оширилган битимнинг хакикий нархи, башарти бу нарх битимни амалга ошириш санасида савдо ташкилотчиси (ташкилотчилари) томонидан ушбу санада руйхатга олинган мазкур кимматли когозга доир битимларнинг энг юкори ва энг паст нархлари уртасидаги ораликда (нархлар оралигида) булса, бозор нархи деб эътироф этилади;
агар битим амалга оширилган санада кимматли когозга доир битта битим руйхатга олинган булса, амалга оширилган битимнинг хакикий нархи, агар ушбу нарх курсатилган кимматли когоз билан бозор нархи белгиланаётган битимни амалга ошириш санасидаги бошка бир битимнинг нархига мувофик булса, бозор нархи деб эътироф этилади;
3) ушбу кисмнинг 2-бандини куллаш максадларида:
савдо ташкилотчиси томонидан руйхатга олинган битимларнинг энг юкори ва энг паст нархи (битта битимнинг нархи) манзилсиз буюртмалар асосида амалга оширилган битимлар буйича аникланади;
савдо ташкилотчиларида битимни амалга ошириш санасидаги нархлар оралиги (битта битимнинг нархи) тугрисидаги ахборот мавжуд булмаганда, ушбу банд максадлари учун савдо ташкилотчиларининг тегишли битим амалга оширилган кунга кадар булиб утган энг якин савдолар санасидаги маълумотларига кура ушбу кимматли когозларни реализация килиш чогидаги оралик нарх (битта битимнинг нархи), агар ушбу кимматли когозлар буйича савдолар савдо ташкилотчисида битим амалга оширилган санадан кейинги кетма-кетликдаги уч ой ичида лоакал бир марта утказилган булса, кабул килинади;
агар айни бир кимматли когоз буйича битимлар курсатилган санада икки ва ундан ортик савдо ташкилотчиси томонидан амалга оширилган булса, агар ушбу бандда бошкача коида белгиланмаган булса, солик туловчи савдо ташкилотчисини, солик солиш максадларида кимматли когознинг нархини аниклаш учун фойдаланадиган нархлар оралигининг (битта битим нархининг) кийматини мустакил равишда танлашга хакли. Бунда, агар ушбу моддада курсатилган савдо ташкилотчиларидан айримларида ушбу кимматли когозга доир биттадан ортик битим руйхатга олинган булса, бошка савдо ташкилотчиларида эса ушбу кимматли когозга доир факат битта битим руйхатга олинган булса, солик туловчи ушбу кимматли когозга доир биттадан ортик битим руйхатга олинган савдо ташкилотчилари орасидан савдо ташкилотчисини, солик солиш максадларида кимматли когознинг нархини аниклаш учун фойдаланиладиган нархлар оралигининг (битта битим нархининг) кийматини мустакил равишда танлашга хакли.
Муомалада булган эмиссиявий кимматли когозлар уларни жойлаштириш чогида сотиб олинган такдирда, шунингдек ушбу кимматли когозлар жойлаштирилгандан кейин доираси чекланмаган шахсларга биринчи бор таклиф килинганда, шу жумладан ушбу кимматли когозларни таклиф этиш буйича хизматлар курсатадиган брокердан сотиб олинганда бундай кимматли когозларнинг хакикий нархи бозор нархи деб эътироф этилади ва солик солиш максадлари учун кабул килинади.
Муомалада булган кимматли когозлар кимматли когозларнинг уюшган бозоридаги битимларнинг энг паст нархидан паст нарх буйича реализация килинган такдирда молиявий натижани аниклашда кимматли когозларнинг уюшган бозоридаги битимнинг энг паст нархи кабул килинади.
Муомалада булган кимматли когозлар кимматли когозларнинг уюшган бозоридаги битимларнинг энг юкори нархидан юкори нарх буйича сотиб олинган такдирда, молиявий натижани аниклашда кимматли когозларнинг уюшган бозоридаги энг юкори нархи кабул килинади.
Кимматли когозларнинг уюшган бозорида ягона битим амалга оширилган такдирда, бундай битимнинг нархи энг юкори (энг паст) нарх деб эътироф этилади.
Очик пайли инвестиция фондларининг муомаладаги инвестиция пайларига доир операциялар буйича, шу жумладан улар тегишли очик пайли инвестиция фондини ташкил этувчи мол-мулкини ишончли бошкаришни амалга ошираётган компаниядан сотиб олинган (туланган) такдирда, битимнинг хакикий нархи, агар у инвестиция фондлари тугрисидаги конун хужжатларида белгиланган тартибда инвестиция пайининг хисоб-китоб кийматига тенг булса, бозор нархи деб эътироф этилади ва солик солиш максадида кабул килинади.
Муомалада булмаган кимматли когозлар буйича битимнинг хакикий нархи, агар ушбу бандда бошкача коида назарда тутилмаган булса, кимматли когознинг хисоб-китоб килинган нархи ва нархнинг чекланган тарзда четга чикишидан келиб чикиб аникланган энг юкори ва энг паст нархи уртасидаги ораликда турган булса, бозор нархи деб эътироф этилади ва солик солиш максадлари учун кабул килинади.
Ушбу модда максадлари учун муомалада булмаган кимматли когозлар нархининг чекланган тарзда четга чикиши, ушбу кимматли когознинг хисоб-китоб килинган нархидан 20 фоиз микдорда купайишидан ёки камайишидан келиб чикиб белгиланади.
Муомалада булмаган кимматли когоз хисоб-китоб килинган нархидан келиб чиккан холда белгиланган энг кам нархидан ва нархларнинг чегаравий тарзда четга чикишидан келиб чикиб хисобланган нархидан паст нархда реализация килинган такдирда, молиявий натижани аниклашда кимматли когознинг хисоб-китоб килинган нархидан ва нархларнинг чегаравий узгаришидан келиб чиккан холда белгиланган энг паст нарх кабул килинади.
Муомалада булмаган кимматли когозлар кимматли когозларнинг хисоб-китоб килинган нархидан ва нархларнинг чегаравий узгаришидан келиб чиккан холда белгиланган энг юкори нарх буйича сотиб олинган такдирда, солик солиш максадларида молиявий натижани аниклашда кимматли когознинг хисоб-китоб килинган нархидан ва нархларнинг чегаравий четга чикишидан келиб чиккан холда белгиланган энг юкори нарх кабул килинади.
Ушбу модда максадларида кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булмаган кимматли когозларнинг хисоб-китоб нархини белгилаш тартиби кимматли когозлар бозори буйича ваколатли орган томонидан Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги билан келишилган холда белгиланади.
Очик пайли инвестиция фондларининг кимматли когозларнинг уюшган бозорида муомалада булмаган инвестиция пайларига доир операциялар буйича, шу жумладан улар очик пайли инвестиция фондини ташкил этувчи мол-мулкни ишончли бошкаришни амалга оширувчи бошкарувчи компаниядан сотиб олинган (туланган) такдирда, агар битимнинг хакикий бахоси инвестиция фондлари тугрисидаги конун хужжатларида белгиланган тартибда аникланган инвестиция пайининг хисоб-китоб килинган кийматига тенг булса, солик солиш максадлари учун битимнинг хакикий нархи кабул килинади.
Ёпик ва оралик пайли инвестиция фондларининг муомалада булмаган инвестиция пайларига доир операциялар буйича, шу жумладан улар тегишли пайли инвестиция фондини ташкил этувчи мол-мулк ишончли бошкаришни амалга оширувчи бошкарувчи компаниядан сотиб олинган такдирда, агар битимнинг хакикий бахоси инвестиция фондлари тугрисидаги конун хужжатларида белгиланган тартибда аникланган инвестиция пайининг хисоб-китоб килинган кийматига тенг булса, солик солиш максадлари учун битимнинг хакикий нархи кабул килинади.
Агар инвестиция фондлари тугрисидаги конун хужжатларига мувофик пайли инвестиция фондларининг муомаласи чекланган инвестиция пайларини бериш, тулаш ёки айирбошлаш инвестиция пайининг хисоб-китоб килинган киймати буйича амалга оширилмаса, агар битимнинг хакикий бахоси битта инвестиция пайи бериладиган ва пайли инвестиция фондини ишончли бошкариш коидаларига мувофик, тебранишларнинг энг куп чегараси хисобга олинмаган холда аникланган пул маблагларининг суммасига тенг булса, солик солиш максадида битимнинг хакикий нархи кабул килинади.
Муомалада булмаган кимматли когозларнинг хисоб-китоб килинган нархи кимматли когозни утказишнинг барча мухим шартларини белгиловчи шартнома санасида аникланади.
Солик солиш максадлари учун муомалада булмаган инвестиция пайларининг хисоб-китоб килинган нархи битимни тузиш санасига энг якин булган, инвестиция пайининг хисоб-китоб килинган киймати аникланадиган санадан олдинги санада аникланади.

Download 441,08 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   195   196   197   198   199   200   201   202   ...   279




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish