Умумий физика курсининг «Молекуляр физика» былимини

4 – Seminar mavzusi. Ideal gazning issiqlik sig’imi. Issiqlik sig’imi, uni 
jarayonlarga bog’liqligi.  Izojarayonlardagi issiqlik sig’imi.  Ideal  gaz issiqlik 
sig’imining  klassik  nazariyasi  va  uning  muvaffaqiyatsizligi.  [1]:  §  18-20;  
[2]: § 24, 25-27;  [3]: § 102; [4]: § 20. [15]: 2,7-4,3; [6] 1.1.3; [10]: § 25; [11] 
7.2, 7.4; [12] 2.6. 
 
SAVOLLAR VA TOPSHIRIQLAR 
 
Sistemaning  issiqlik  sig’imi  deb  nimaga  aytiladi?  Moddaning  molyar 
issiqlik  sig’imi  deb  nimaga  aytiladi?  O’zgarmas  hajmda  issiqlik  sig’imi  va 
ichki    energiya  qanday  bog’langan.  Nima  uchun  o’zgarmas  bosimdagi 
issiqlik  sig’imi,  o’zgarmas  hajmdagi  issiqlik  sig’imidan  kattaq  O’zgarmas 
temperaturadagi  issiqlik  sig’imi  nimaga  teng?  Ideal  gaz  ichki    energiyasini 
differentsiallab  uning  issiqlik  sig’imini  hisoblang.  elementar  ish  va  issiqlik 
miqdori va gaz ichki  energiyalari differentsiallari o’rtasidagi munosabatlarni 
yozing.  (Termodinamikaning  I  qonuni),  avval  hajmni  o’zgarmas,  so’ngra 
bosimni  o’zgarmas,  deb  aniqlanishi  bo’yicha  issiqlik  sig’imini  yozing. 
O’zgarmas  hajm  va  o’zgarmas  bosimda  ideal  gazning  molyar  issiqlik 

---

 
75 
sig’imini  yozing.  Koordinatalar  o’qining  abtsissalar  o’qiga  absolyut 
temperaturani va ordinatalar o’qiga ideal gaz issiqlik sig’imini qo’yib, klassik 
nazariyaga  mos  keluvchi  grafikni  chizing.  Bu  grafiklarda  eksperimental 
tajribada  olingan  vodorod  gazining  issiqlik  sig’imini  temperaturaga 
bog’liqligini chizing. 
Molekulyar kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi bilan ideal gaz holat 
tenglamasini  taqqoslab  bir  atomli  gaz  uchun  bitta  erkinlik  darajasiga  to’g’ri 
keluvchi  o’rtacha  kinetik    energiya  kattaligini  (qiymatini)  keltirib  chiqaring. 
Qattiq ikki, uch, to’rt atomli molekulalar uchun erkinlik darajasi soni nimaga 
teng?  M  kilogrammli  bir  atomli,  ikki  atomli,  uch  atomli  gazlar  uchun  ichki  
energiya va bu issiqlik sig’imlar uchun ifodalarini hosil qiling?