Умумий физика курсининг «Молекуляр физика» былимини

HURMATLI TALABA! 
 
Talabalar  anglab  etishi  lozim  bo’lgan  tushunchalar  avvalo  siz  kundalik 
o’quv va ish faoliyatingizda doimo uchrab turadigan quyidagilarni: tafakkur, 
tushuncha,  taqqoslash,  tahlil,  sintez,  kuzatish,  tajriba,  muammo, 
muammoli  vaziyat,  ilmiy  gipoteza,  ilmiy  qonun  va  ilmiy  nazariya 
so’zlarining tub mohiyatini tushunib, anglab etishingiz zarur. 
 «Tafakkur»    arabcha  so’z  bo’lib,  o’zbek  tilidagi  «fikrlash»,  «aqliy 
bilish» so’zlarining sinonimi sifatida qo’llaniladi.  
Eng  birinchi  «tafakkur»  so’zining  ma’nosini  chuqur  anglamog’ingiz 
lozim. 
Tafakkur quyidagi asosiy xususiyatlarga ega: 
1. 
Tafakkurda  voqelik  abstraktlashgan  va  umumlashgan  holda 
in’ikos qilinadi. 
2. 
Tafakkur borliqni bilvosita aks ettira oladi. 
3. 
Tafakkur insonning ijodiy faoliyatidan iborat. 
4. 
Tafakkur til bilan uzviy aloqada mavjud. 
 
Tafakkur  bilishning  yuqori  bosqichidir.  Tafakkur  uch  xil  shaklda: 
tushuncha,  mulohaza  va  xulosa  chiqarish  shaklida  mavjud.  Tushuncha  o’zi 
nima? Fizik, kimyoviy, biologik, matematik, geografik tushunchalar deganda 
nimani  idrok  qilamizq  Tushuncha  –  predmet  va  hodisalarning  umumiy, 
muhim  belgilarini  aks  ettiruvchi  tafakkur  shaklidir.  Tushuncha  hissiy  bilish 
shakllaridan  farqli  o’laroq, inson  miyasida to’g’ridan to’g’ri  aks  etmaydi.  U 
ma’lum bir mantiqiy usullardan foydalanilgan holda hosil qilinadi. Bu usullar 
taqqoslash, tahlil, sintez, abstraktsiyalash, umumlashtirishdan iborat. 
Taqqoslash  yordamida  predmetlar  o’zaro  solishtirilib,  ularning 
o’xshash, umumiy tomonlari va bir-biridan farq qiluvchi individual belgilari 
aniqlanadi.  Taqqoslash  tahlilni  taqozo  qiladi.  Chunki  predmetlarni  va 
fizikaviy  jarayonlarni  yaxlit  holda  solishtirib  bo’lmaydi.  Ular  u  yoki  bu 
hossasiga qarab taqqoslanishi  kerak. Buning uchun hossalar ajratilishi lozim.