Умумий физика курсининг «Молекуляр физика» былимини

UY TOPSHIRIQLARINI BAJARISH 
 
Uy  topshiriqlarini  bajarishni  nimadan,  qanday  boshlash  va  nima  bilan 
tugallash  kerak? 
O’quv  ishida  to’la  mustaqillik  uy  topshiriqlarini  bajarishda  namoyon 
bo’ladi. Maktabdagi ko’p yilgi o’qish mobaynida uy topshiriqlarini har kuni, 
o’z  vaqtida,  yaxshi  va  uzoq  kunga  qoldirmay  bajarib  borish  ongli  ravishda 
ishlab  chiqiladi.  Yozma  topshiriqlarni  hammasi  esda  turgan  paytda,  o’sha 
kunning o’zidayoq bajarish  kerak. Bu ularni tez va qiynalmasdan bajarishiga 
imkon yaratadi. 
Uy  topshiriqlarini muntazam  ravishda bajarib  borish – darsdagi ishning 
tabiiy davom etishi, bilimlarni mustahkamlash, ulardagi nuqsonlarni bartaraf 
qilish va keyingi auditoriyadagi dars uchun samarali ishning asosi ekanligini 
hamma ham bilavermasligini ta’kidlab o’tish  kerak. 
Darslikni o’qiy olmaslik, o’qiganni tushunmaslik, asosiy va muhimlarni 
ajrata  olmaslik,  faktorlarni  yodlash  –  uy  topshiriqlarini  bajara  olmaslik 
sabablaridan  biridir.  Agar  birorta  jumla  yoki  so’z  tushunarsiz  bo’lsa, 
materialni  butunlay  o’zlashtirmaslik  mumkinligini  eslatib  o’tish  lozim. 
SHunga  ko’ra  o’qish  davomida  har  bitta  yangi  tushuncha,  atamaning 
ma’nosini  tushunishga  harakat  qilish    kerak,  alohida  so’z,  abzatslarning 
mohiyatini chuqur anglash zarur. 
Yangi material har doim ma’lum va noma’lum, tushunarli va tushunarsiz 
elementlardan iborat bo’ladi. Yangi o’tilgan materialni qiyin qabul qilib olish 
–  tabiiy  jarayondir.  Uni  engillashtirish  uchun  tushunmaganlarini  belgilab 
olib,  yordam  so’rab  o’qituvchiga  murojaat  qilish    kerak  yoki  darslik  va 
boshqa  adabiyotdan  javob  qidirish  lozim.  Ba’zan  qiyin  savollarni  tushunish 
uchun  uzoq  vaqt  va  ularni  o’zlashtirishning  har-xil  usullarini  talab  qiladi, 
lekin material albatta o’zlashtirilgan bo’lishi lozim. 
Ko’pincha 
professor-o’qituvchilarning 
tushuntirishlari 
darslikdagi 
mavzuning  bayonidan  ozroq  farq  qilishi  mumkin.  Bunday  farq  amaliyotda 
tasdiqlangan.  U  darslikni  to’lg’azadi,  materialni  chuqur  o’rganishga  yo’l 
ochadi,  uni  har-xil  nuqtai  nazardan  qarashga  imkon  yaratadi.  Ana  shuning 
uchun  o’qituvchining  tushuntirishlarini  diqqat  bilan  tinglash  va  daftarga 
yozib  borish  lozim.  Uyda  topshiriqlarni  bajarishda  tushuntirish,  mantiqni 
anglash uchun va materialni tezroq o’zlashtirish uchun yozuvlarni darslikdagi 
matn  bilan  solishtiriladi.  Uy  topshiriqlarini  bajarishdagi  muvaffaqiyat 
dasrdagi  ishga  bog’liq,  darsdagi  mahsuldorlik  esa  uy  ishlarining  sifati  bilan 
aniqlanadi. 

---

 
19 
Uy  topshiriqlarining  bajarilishini  keyingi  kunlarga  qoldirish  mumkin 
emas,  chunki  o’quv  materialini  esdan  chiqarib  qo’yish  mumkin.  Darsdan 
keyin  uy  topshiriqlarini  har  kuni  bajarishni  odat  qilish,  vaqtni  tartibga 
solishga imkon beradi. 
Odatda,  ayrimlar  qo’llaydigan  ko’p  martalab  o’qishning  samarasi  juda 
past  bo’ladi.  Bu  kitobdagi  o’quv  materialiga  nisbatan  passivlik  ishlab 
chiqaradi va katta hajmdagi matnni mexanik yodlashga olib keladi. 
Matndan ko’proq qonun va qoidalarning ta’riflarini yodlash zarur. Ularni 
yangi  va  o’xshash sharoitlardagi  fakt  va  hodisalarni tushuntirishda sistemali 
ravishda  qo’llash  hamda  ularni  yangi  fakt  va  hodisalar  bilan  aniq  belgilash 
ta’riflarni yaxshi eslab qolishga yordam beradi. 
Mustaqil  ishlashning  uch  bosqichini  ajratish  mumkin,  ya’ni  tayyorlov 
yoki tashkiliy ish, mustaqil ish va o’z-o’zini nazorat qilish. Birinchi bosqich 
ish  joyini  tayyorlash,  ish  rejasini  tuzish,  ikkinchisi  esa  belgilangan  reja 
asosida  uy  topshiriqlarini    bajarish,  va  nihoyat,  uchinchisi  esa  o’z-o’zini 
nazorat  qilish  va  xatolarni  to’g’rilashni  o’z  ichiga  oladi.  Uyda  qanday  qilib 
ishlash  kerak ekan. Uy topshiriqlarini bajarishda stol ustida nimalar bo’lishi 
mumkin? 
Fizikadan darslik, daftar, ruchka, uy topshiriqlarini bajarishda matn bilan 
ishlash  haqidagi  ko’rsatma  bo’lishi  lozim.  Bu  ko’rsatmaning  ma’nosi 
quyidagicha: 
1.  Avvalo,  har-bir  so’zni  o’ylagan  holda,  yangi  so’z  va  atamalarga 
e’tibor  bergan  hamda  materialni  bo’limlarga  bo’lgan  holda,  darslikdagi 
matnni shoshilmasdan dilda yoki ovoz chiqarib o’qib chiqing. 
2.  Yangi  aniqlik,  so’z  va  atamalarni  daftarga  yozib  chiqing.  Ularni 
yaxshilab eslab qoling. 
3. Daftar yoki alohida varaq qog’ozda, har bir bo’limning asosiy g’oyasi, 
isboti, na’munaviy ma’lumotlari ikkinchi darajali hollarini ajratib chiqing. 
4.  Qonunlarni ta’rifiga, ifodalanish  formulasiga, birliklariga  va ularning 
mohiyatiga alohida e’tibor bering.