Umum va tib psix p65

Paramneziyalar 
yo‘q narsani eslash yoki psevdoreminis- 
sensiyalar hisoblanadi. Bemor hayotida bo‘lib o‘tgan voqeani
41

---

shu voqea bo‘lib o‘tgan vaqtga aloqador, deb hisoblamaydi. 
S.S. Korsakov o‘ziga xos kasallik — polinevritik psixozni bayon 
etgan edi, bunda anterograd va retrograd amneziyalar bilan bir 
qatorda soxta xotiralashlar ham bo‘ladi. Bunda bemorlar garchi 
kasalxonada yotgan bo‘lsalar-da, hozirgina sayrdan, ishdan, ovdan 
qaytganlarini aytadilar. Kundalik voqealarni esa, bemorlar 
mutlaqo xotirada saqlab qola olishmaydi. Xotira buzilishlari 
alomatlarining bunday yig‘indisi Korsakov sindromi, deb ataladi.
Psevdoreminissensiyalar bilan bir qatorda 
konfabulatsiyalar
yoki odatda, amneziyalar, xotiradan unutilgan voqealar o‘rnini 
to‘ldiradigan uydirma, yolg‘on gaplar mavjud. Bemor gapira- 
yotgan voqea uning hayotida hech qachon sodir bo‘lmagan 
bo‘ladi, ammo u shu voqealarni ro‘y bergan, deb tasdiqlaydi.
Amnestik afaziya 
alohida o‘rin tutadi, bunda odam buyumlar- 
ning nomini unutib qo‘yadi. Xotiradan ko‘tarilgan buyumni 
tanish, odatda, buzilmaydi, biroq uning simvoli (belgisi) va 
so‘z bilan bayon etib beriladigan model xotirada bo‘lmaydi 
yoki juda qiyinchilik bilan aytib beriladi. Amnestik afaziya — 
lokal belgi ahamiyatiga ega bo‘lgan bosh miyaning og‘ir or- 
ganik zararlanish simptomi. Bu simptom keng tarqalgan bo‘lib, 
tomir-dissirkulator hamda degenerativ-atrofik jarayonlarda 
kuzatiladi. Xotira aldanishlari qatorida kriptamneziya ma’lum, 
ya’ni bunda bemor birovning fikrini xuddi o ‘zinikidek qilib 
gapirib beradi. Adabiyotda shunday xotira xatolariga aloqador 
bo‘lgan beixtiyor plagiat tushunchasi bayon etilgan.
XOTIRASI BUZILGAN BEMORLARGA TIBBIYOT
XODIMLARINING MUNOSABATI
Xotirasi buzilgan bemorlarga nisbatan tibbiyot xodimlari, 
ayniqsa, juda muloyimlik bilan o ‘zlarining eng yaqin kishi- 
laridek so‘zlarini oxirigacha eshitib (agar u yolg‘on bo‘lsa ham), 
keyin o‘z fikrlarini aytib, davo muolajalarini o‘tkazishlari kerak. 
Ayniqsa, xotirasi umuman yo‘qolgan bemorlar yordamga 
muhtoj bo‘ladilar. Ular o‘z holatini to‘g‘ri baholaydilar va 
atrofdagilarga kulgi bo‘lishdan, dakki eshitishdan xavflanib 
turadilar va juda e’tibor bilan ahamiyat beradilar. Bunday 
bemorlarni tibbiyot xodimlari tinchlantirishi, tetiklashtirishi va 
kerakli vaqtda sharoitga qarab ularning harakatlarini, so‘zlarini
42

---

tuzatishga yordam berishlari kerak. Bemorning gaplariga diqqat, 
sabr-toqat va xotirjamlik bilan quloq solish u bilan zarur aloqani 
o ‘rnatish uchun juda muhimdir.
Tibbiyot xodimlari bemorning barcha savollariga oddiy, 
tushunarli va aniq javob berishlari kerak. Balandparvoz gap- 
lar, kasallik jarayonining xorijiy nomlari, murakkab, tushu- 
narsiz so‘zlar bemorni tinchlantirmaydi. Faqat so‘z emas, balki 
tibbiyot xodimlarining xatti-harakati, imo-ishorasi, mimikasi 
ham salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin, shu tufayli shifokor va 
hamshira bemor oldida ehtiyot bo‘lib gapirishi, o ‘zini tuta 
bilishi kerak.