Umarova ziyodaxon axat qizining

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
Namangan davlat universiteti
Maktabgacha va boshlang‘ich ta’lim fakulteti
5a111701-Ta’lim-tarbiya nazariyasi va metodikasi
(boshlang‘ich ta’lim) yo‘nalishi
MTTB-AU-guruh bitiruvchisi
UMAROVA ZIYODAXON AXAT QIZINING
magistrlik dissertatsiya ishi taqdimoti
MAVZU: BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA O‘QUVCHILARNING NUTQIY MADANIYATINI SHAKLLANTIRISH YO‘LLARI
Ilmiy rahbar: p.f.n. dotsent Y.K.Shaamirova
NAMANGAN 2022
REJA
KIRISH
I bob. Boshlang’ich sinflarda o’quvchilarning nutqiy madaniyatini
shakllantirish muammo sifatida.
1.1. Nutqiy madaniyatni shakllantirishning nazariy asoslari.
1.2. Nutq madaniyati tarixi va uslubiyati.
1.3. Nutq madaniyatining asosiy xususiyatlari.
1-bob bo’yicha xulosa.
II bob. Boshlang’ich ta’limda o’quvchilarning nutqiy madaniyatini
rivojlantirishning shakl va metodlari.
2.1. Boshlang’ich ta’limda o’quvchilarning nutqiy madaniyatini shakllantirishda lug’at boyligini oshirishning ahamiyati.
2.2. Nutqiy madaniyatni shakllantirishda nutqiy xatolarni bartaraf etish yo’llari.
2-bob bo’yicha xulosa.
III bob. Boshlang’ich ta’limda o’quvchilarning nutqiy madaniyatini shakllantirish yo’llariga doir tajriba-sinov ishlarining mazmuni.
3.1. Boshlang’ich ta’limda o’quvchilarning nutqiy madaniyatini shakllantirishga doir tajriba-sinov ishlarini tashkil etish.
3.2. Boshlang’ich ta’limda o’quvchilarning nutqiy madaniyatini shakllantirishga doir tajriba- sinov ishlari natijalari va uning tahlili.
3-bob bo’yicha xulosa.
Umumiy xulosalar
Tavsiyalar
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
Glossariy
Mavzuning dolzarbligi.
O’zbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan ijtimoiy islohotlar jamiyat taraqqiyotini ta’minlash, uzluksiz ta’lim tizimini joriy etish, shuningdek, mustaqil fikr egasi, erkin va ijodkor shaxsni tarbiyalab voyaga yetkazishda alohida ahamiyat kasb etmoqda.
Prezident Sh.M.Mirziyoyev ta’kidlab o’tganidek: “...Hukumatning, tegishli Vazirlik hamda butun ta’lim tizimining, hurmatli domlalarimiz va professor-o’qituvchilarning eng muhim vazifasi – yosh avlodga puxta bilim berish, ularni jismoniy va ma’naviyati yetuk insonlar etib tarbiyalashdan iboratdir” - deb aytib o’tgan teran fikrlari uzluksiz ta’lim tizimida bosh vazifalardan biri barkamol shaxsni shakllantirish ekanligini asoslaydi.
Barcha soxalar singari ona tilimiz va u bilan bog’lik muammolar ham asta sekin yechimini topmoqda. Xususan, nutq madaniyatiga doir masalalarni xal qilishda tilshunos olimlarimizning mehnatlari, izlanishlari taxsinga loyiqdir. Taniqli tilshunos olim Nizomiddin Maxmudovning "Til", "Ma’rifat manzillari" nomli, Nusratilla Jumaxo’janing "Istiqlol va ona tilimiz" kabi risolalari ana shu soxadagi izlanishlarning yorqin misolidir. Nutq madaniyati jamiyat madaniy taraqqiyoti, millat ma’naviy kamolotining muhim belgisidir. Mamlakatimizda ma’naviy-ma’rifiy isloxotlar davlat siyosatining ustuvor yo’nalishi deb e’lon qilingan bugungi kunda nutq madaniyati masalalari har qachongidan ham dolzarblik kasb etadi.
Respublikamizning "Davlat tili" haqidagi Qonuni, "Ta’lim to’grisida"gi Qonuni, "Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi" va boshqa hujjatlarida ma’naviy-ma’rifiy tarbiya, til masalalariga alohida e’tibor berilgan. Har qanday kadr, eng avvalo, o’z ona tilining chinakam sohibi bo’lmog’i lozim. Birinchi Prezidentimiz I.A. Karimov O’zbekiston Respublikasi Oliy majlisining 1997-yil 29-avgustdagi IX sessiyasida so’zlagan nutqida: “O’z fikrini mutlaqo mustaqil, ona tilida ravon, go’zal va lo’nda ifoda eta olmaydigan mutaxassisni, avvalambor, rahbar kursisida o’tirganlarni bugun tushunish ham, oqlash ham qiyin”-deb ta’kidlaydi.
Barkamol avlod-O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. 1997, 9-bet).
Nutq madaniyati hozirgi davr tilshunoslik fanining dolzarb muammolaridan biridir. Bu muammoni hal etish umummadaniyatimiz taraqqiyoti, shuningdek, oliy maktablarda, o’rta maxsus o’quv yurtlarida, o’rta maktablar va umuman dars o’tish jarayonini yaxshilash bilan ham bog’lik, shuni qayd qilish kerakki, bugungi kunda nutq madaniyati kursini barcha o’quv yurtlarida o’rgatish quvonarlidir. Chunki notiqlik san’ati sirlarini o’rganish, o’z fikrini bayon qilayotgan har bir til vositasini kerakli va lozim bo’lgan o’rinda qo’llash, mantiqan barcha soxada xizmat qiluvchi har bir mutaxassis uchun, umuman, har qanday madaniyatli kishi uchun hayotiy zarurat deb xisoblanishi kerak.