Умаров илхомжон юлдашевич ўзбекистон республикаси озиқ-овқат саноатида тадбиркорликни ривожлантиришнинг иқтисодий механизмларини такомиллаштириш

it
t
i
t
i
t
i
t
i
t
i
t
i
t
i
t
i
t
i
u
CDPpc
ECOST
EDAY
EPROCED
CAPIT
COST
DAY
PROCED
ENTERP



























(2.1) 
бунда: ENTERP – мамлакатдаги тадбиркорлик субъектлари сони; 
PROCED – тадбиркорлик субъектларини рўйхатдан ўтказиш жараёнлари 
сони; DAY – рўйхатдан ўтиш учун кетадиган ўртача вақт харажатлари-кун; 
COST – рўйхатдан ўтказишнинг расмий харажатлари (% ҳисобида аҳоли жон 
бошига тўғри келадиган даромадга нисбатан); CAPIT – бошланғич 
капиталнинг минимал қиймати (аҳоли жон бошига тўғри келадиган 
даромадга нисбатан); EPROCED 

суд фаолиятини регламентация қилувчи 
процедуралар сони, у томонлар ўртасида бўладиган мулоқотни кўзда тутади; 
109
Бобоев А. Тадбиркорлик фаолияти ривожланишининг назарий жиҳатлари ва устувор йўналишлари: иқт. 
фан. ном., дис… автореф. – Т.: ТМИ. 2012. – 7-8 б.
110
Klapper, L., Laeven, L., and Rajan, R. (2004) Business Environment and Firm Entry: Evidence from 
International Data, June. 
111
Ольга Дашкевич Бизнес-среда и предпринимательская активность. Эковест (2006) 5, 1, – С.112

134. 

---

111 
EDAY 

судларда жанжалли ҳолатларни ҳал қилиш учун кетадиган вақт– 
кун; ECOST 

шартнома шартларини бажаришнинг расмий харажатлари 
(қарз мажбуриятлари суммасига нисбатан % ҳисобида); GDPpc 

аҳоли жон 
бошига тўғри келадиган даромад; β
0
, β
1
, β
2
, β
3
, β
4
, β
5
, β
6
, β
7
, β
8 

регрессион 
коэффициентлар.
Формулада қуйи индексдаги (i) белгиси 

кўрсаткич қайси мамлакат ёки 
давлатлигини билдиради ва (t) вақт ёки даврни англатади.
Тадбиркорлик 
тузилмалари 
ривожланишининг 
самарадорлик 
даражасини аниқлаш учун ушбу илмий ишда уларни баҳолаш модели таклиф 
қилинган бўлиб, бу модель О.Дашкевичнинг эконометрик моделининг 
такомиллаштирилган варианти ҳисобланади. Бу моделда тадбиркорлик 
тузилмаларининг миқдор жиҳатдан ўсишига институционал ва иқтисодий 
кўрсаткичлар таъсир қилади. Ушбу моделда иқтисодий кўрсаткич сифатида
фақат битта – аҳоли жон бошига тўғри келадиган даромад кўрсаткичи 
олинган. Ушбу моделдаги кўрсаткичлар назарий жиҳатдан тўғри 
жойлаштирилган бўлса-да, бизнинг фикримизча, тадбиркорлик фаолиятида 
иқтисодий мазмунга эга кўрсаткичларнинг таъсири яхши эътиборга 
олинмаган. Иқтисодий омилларнинг аҳамиятини кучайтириш мақсадида 
моделдаги «аҳоли жон бошига тўғри келадиган даромад» кўрсаткичини, 
«озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш ҳажми» (Q) кўрсаткичи билан 
алмаштирилди. Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Давлат статистикаси 
қўмитасида судларда жанжалли ҳолатларни ҳал қилиш учун кетадиган вақт– 
кун ҳисоби бўйича маълумотлар юритилмайди. Шу сабабли моделга 
қуйидагича ўзгартириш киритилган ҳамда моделдаги ҳар бир таъсир этувчи 
омилларни натурал логарифм шаклида олинган. Бунинг сабаби, моделдаги 
омилларнинг миқдорий жиҳатдан ишончлилигини текшириш мақсадида
112
:
it
t
i