Umanazarov

1885-yil  iyul  oyining  oxirgi  kunlarida  qo‘zg‘olon 

ko‘targan  dehqonlar  va  amir  Muzaffar  lashkari  o‘rtasida 

jang  bo‘lib  o‘tdi.  Tayyorgarlik  ko‘rmagan  va  mehnat 

qurollari bilan ko‘chaga chiqqan dehqonlar mag‘lubiyatga 

uchradi. 

1885-yil Kaspiyorti temiryo‘li qurilgan. 

1885-1887-yillar  Muzokaralar  natijasida  chegaralarni 

belgilash  bo‘yicha  ingliz-rus  komissiyasi  Rossiya 

imperiyasining  O‘rta  Osiyodagi  Buxoro  amirligi  yerlari 

bilan Afg‘oniston o‘rtasidagi chegara chizig‘ini belgilashni 

nihoyasiga yetkazdi. 

1886-yil  12-iyul  Rossiya  imperatori  Aleksandr  III 

tomonidan  yangi  “Turkiston  o‘lkasini  idora  qilish 

to‘g‘risidagi  Nizom”  tasdiqlandi.  Mazkur  Nizomning 

asosiy 

maqsadi 

o‘lkada 

ma’muriy 

boshqaruvni 

mustahkamlash 

va 

yerdan 

foydalanish 

tartiblarini 

o‘zgartirishdan  iborat  bo‘lgan.  Nizomga  muvofiq 

Zarafshon  okrugi  Samarqand  viloyatiga  aylantirildi. 

Xo‘jand,  Jizzax,  Kattaqo‘rg‘on,  Samarqand  uyezdlari 

uning  tarkibiga  kiritildi.  Qurama  uyezdining  nomi 

Toshkent  uyezdi  deb  o‘zgartirildi.  Nizomga  muvofiq 

Turkiston general-gubernatorligining ma’muriy boshqaruvi 

yangi idora – Turkiston general-gubernatori Kengashi bilan 

to‘ldirilgan.  Viloyat  harbiy  gubernatorlari,  general-

gubernator devoni boshqaruvchisi, Turkiston harbiy okrugi 

shtabi  boshlig‘i  bu  Kengashning  doimiy  a’zolari 

bo‘lishgan.  Nizomning  “Turkiston  o‘lkasining  yer 

tuzilishi”  degan  bo‘limida  o‘lkada  tarixan  shakllanib 

kelgan  an’anaviy  yerga  egalik  qilish  munosabatlari 

o‘zgartirib  yuborildi.  Unga  ko‘ra  Turkiston  yerlari, 

o‘rmonlari  va  yerosti  qazilma  boyliklari  davlat  mulki  deb 

e’lon  qilindi.  Bu  bilan  ular  Rossiya  imperiyasi  mulkiga 

aylandi.  Nizom  bo‘yicha  o‘lkada  yirik  yer  egaligi  ham 

tugatildi.  Nizomda  hukumat  tasarrufida  qolayotgan  bo‘sh 

turgan  davlat  yerlariga  rus  aholisini  joylashtirish  muhim 

ekanligi  qat’iy  belgilab  qo‘yildi.  Nizomda  Turkiston 

o‘lkasida qozilar sudi saqlanib qoldi. Uyezd sudlari bekor 

qilinib,  ularning  o‘rniga  shahar  va  zemstvo  boshliqlari 

tomonidan  tayinlanadigan  uchastka  mirovoy  sudyalari 

---

Z

UFAR 

B

EKCHANOV    *     

D

ONIYOR 

J

UMANAZAROV                           

Telegram manzilimiz;

 

       99 749 77 00                        99 506 55 00 

38 

 

tuzildi.  Viloyat  boshqaruvining  sud  bo‘limlari  viloyat 

sudlari  bilan  almashtirildi.  Sud  tergovchilari,  viloyat 

prokurori  va  ularning  yordamchisi  lavozimlari joriy  etildi. 

Nizom  shahar  va qishloqlarning  har  bir  mavzesini  nazorat 

ostida  saqlab  turgan  avvalgi  politsiya  tuzilmalariga 

qo‘shimcha  tarzda  uyezd  boshliqlariga  ispravniklar 

huquqini ham berdi. 

1886-yil  Turkiston  general-gubernatorligining  umumiy 

hududi  1,7  million  kv.  km  bo‘lib,  aholisining  soni  5,2 

million kishidan iborat bo‘lgan.