Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

siltew almasıǵı 
olardı siltep kórsetedi. 
Ózlik almasıǵı ataw formasında qollanılǵanda, kóbinese tartımlanǵan 
atlıqlardıń aldında keledi hám sol sózdiń anıqlawıshı xızmetin atqaradı. 
Óz 
almasıǵı atlıqtıń ornında qollanılǵanda bárha tartımlanıp qollanıladı 
hám sol halatta kóplik, seplik, betlik, tartım qosımtaların qabıllay aladı. 
Gápte betlik almasıqlarınan keyin qollanılǵanda, betlik almasıǵı iyelik 
sepliginde, ózlik almasıǵı tartımlanıp keledi. 
Siltew almasıqlarına
 bul, sol, ol, usı, áne, mine, ana, mına, ánekey, 
minekey
hám t.b. sózler kiredi. Olardan 
áne, mine, ánekey, minekey
sıyaqlı túrleri atlıqtıń ornında kele almaydı hám sóz ózgertiwshi 
qosımtalardı qabıl ete almaydı. 
Tapsırma 2.3. 
Ózlik almasıǵı bolǵan 
óz
sózin úsh bette, birlik hám 
kóplik sanda sepleń. Bul sepleniwdegi seplik jalǵawlarındaǵı bolǵan 
ózgerislerdi aytıp beriń. 

---

33
Ol 
siltew almasıǵı betlik almasıǵınıń III bettegi túri menen birdey. Biraq, 
olardıń mánilik qollanılıwında ayırmashılıq bar. 
Ol
almasıǵı atlıqlardıń aldında 
siltep kórsetiw mánisinde kelgende 
siltew almasıǵı
boladı. Al, atlıqtıń ornına 
qollanılǵanda 
betlik almasıǵın
bildiredi.
Tapsırma 2.4.
Tómendegi tekstten 
ol 
almasıǵın tawıp, onıń betlik almasıǵı yaki 
siltew almasıǵı xızmetinde turǵanlıǵın anıqlań
. 
Jaz kúnleriniń birinde bizler awıllas dostım Gúlayım menen jol shetindegi 
soqpaqtan júrdik. Ol soqpaqtıń eki qaptalı da úlken boyanlar menen tolı edi. Bir 
waqıtta Gúlayım maǵan:
– Mına, joldıń shetindegi boyanlardı bir-birine baylap keteyik pe? – dedi. Oǵan 
hayran bolıp, birden:
– Nege? – dep soradım.
– Eger birew japqa kiyatırǵan bolsa, bilmey qalıp boyanǵa súrnigip jıǵıladı, – 
dedi ol.
– Qoy, óytip birewge jamanlıq etiwge bolmaydı, – dedim oǵan.
Sóytip, ol alǵa qaray júrip ketti. Qápelimde artıma burılıp qaraǵanım, Gúlayım 
boyanlardıń ushın bir -birine baylap atırǵan eken.
– Gúlayım, boyanlardı tez jazdırıp tasla! – dedim. Ol bolsa maǵan jetip aldı 
da:
– Jazdırdım, – dedi. Qaytarsın da sol jolda júrip kiyatır edik, Gúlayım birden 
jerge «gúrs» etip jıǵılıp tústi de jılap jiberdi. Men oǵan jıǵılǵan jerinen túrgeliwine 
járdem berdim hám onnan:
– Mınaw baǵanaǵı sen baylap ketken boyan ba? – dep soradım.
– Awa! – dep juwap berdi ol hám birden óziniń ol isine qısınǵanday tómen 
qaradı.
(N.Mámbetrızaeva)