Улуғмуродов н. Х

 
 
 
 
 

---

242 
ТАРҚАТМА МАТЕРИАЛЛАР 
 
 
Х
р
(t) 
объект 
РО 
Х
1
ч
(t) 
Хб 
±∆х(t)
±∆х(t)
Бошқариш 
органи 
Бошқарувчи ЭҲМ, 
тасвирловчи қурилма 
Ижро этувчи 
элемент 
Таққослаш ҳамда 
кучайтириш элементлари 
регулятор 
Датчик 
Манба/ 
энергия ѐки 
модда/ 
Бошқарувчи 
объект 
Х
к
(t) 
Х
ч
(t) 
1 - Расм 

---

243 
 
 
регулят
о 
Ў
қ 
Ў
қ 
Бтб 
X
ч
(t) 
X
к
(t) 
X
p
(
t) 
k∆х(
t)
±∆х(
t)
хб(t) 
Пр
Э 
КЭ 
UЭ 
UЭ 
O 
UЭ 
Д 
Тб 
ТЭ 

---

244 

---

245 

---

246 
AVTOMATIKA FANIDAN YAKUNIY NAZORAT TEST SAVOLLARI 
1. Avtomatika suziga kuyidagi javoblarning kaysi birida tug‟ri ta‟rif berilgan? 
A) Energiya, natijalar va axborotlarni olish, o‟zgartirish, o‟zgarish va taqsimlash jarayonlaridagi 
barcha operasiyalarni berilgan programma bo‟yicha odam ishtirokisiz bajariladigan qurilma; 
V) Energiya materiallar va axborotlarni olish jarayonlaridagi barcha operasiyalarni berilgan 
programma bo‟yicha bajaradigan qurilma; 
S)Axborotlarni taqsimlash jarayonlaridagi barcha operasiyalarni berilgan programma bo‟yicha 
odamning ishtirokisiz bajaradigan qurilma; 
*D)Ishlab chiqarish jarayonlaridagi operasiyalarni odamning ishtirokisiz bajaradigan qurilma; 
2. Avtomat boshqarish sistemalari (A.B.S.); 
A)O‟zaro ta‟sirlashuvchi boshqarish qurilmasi;
V) Boshqariluvchi ob‟ektlar;
*S)O‟zaro ta‟sirlashuvchi boshqarish qurilmasi bilan boshqariluvchi ob‟ektlar majmuyi;
D) qurilmani boshqarish jarayoni ; 
3.Hozirgi vaqtda temperaturani necha xil o‟lchov shkalasi mavjud ; 
*A) 2 xil;
V) 3 xil;
S) 4 xil;
D) 1 xil;
4. Ishlab chiqarish sarf o‟lchagichlarning necha turi ishlatiladi? 
A) 3 ta;
*V) 4 ta;
S) 5 ta;
2 ta;
5. Absolyut va ortiqcha bosimni qaysi asbob o‟lchaydi: 
A) Barometr;
*V) Manometr;
S) Vakuummetr;
D) Monovakuummetr;
6. Avtomatik rostlash sistemasi (ARS) deb: 
A) Roslovchi parametrning o‟zgarmas bo‟lishini ta‟minlaydigan qurilma. 
V)Roslovchi parametrning berilgan qonunga muvofiq o‟zgarishini ta‟minlaydigan qurilmaga.
*S)Roslovchi parametrning o‟zgarmas bo‟lishini yoki berilgan qonunga muvofiq o‟zgarishini 
ta‟minlaydigan qurilma. 
D)Texnologik jarayonni o‟zgarmas bo‟lishini ta‟minlaydigan sistema . 
7. Inersiyasiz zveno quyidagi ifodalarninng qaysi biri bilan ifodalanadi?
*A) Xt=k*Xk
;
V) T=dXt(t)/dt+Xt(t)=k*Xk; 
S) T1^2*d^2xt(t)/dt+T2*dx2(t)/dt+Xt(t)=k*Xk;
D) Xt(t)=k/T*Xk*dt; 
8. Integrallovchi zveno quyidagi ifodalarning qaysi biri bilan ifodalanadi? 
A) Xt=k*Xk
;
V) T=dXt(t)/dt+Xt(t)=k*Xk; 
S) T1^2*d^2xt(t)/dt+T2*dx2(t)/dt+Xt(t)=k*Xk ; 

---

247 
*D) Xt(t)=(k/T)*Xk*dt; 
9. Yuqori tartibli tenglamalar bilan ifodalanadigan murakkab (ARS) larning turg‟unligini analiz 
qilishning umumiy usulini:
A) Mixaylov;
V) Raus – Gurvis; 
*S) Lyapunov; 
D) Laplas;
10. ARS ning xarakteristik tenglamasi 3-tartibli bo‟lsa 
(Q0*P^3+Q1*P^2+Q2*P + Q3=0) sistemaning turg‟unligi uchun:
*A) Q0 

0, Q1

0, Q2

0 , Q3

0 va Q1*Q2
- Q0*Q3

0; 
V) Q0 <0, Q1<0, Q2<0 , Q3
<0 va Q1*Q2
- Q0*Q3

0; 
D) Q0 <0, Q1<0, Q2<0 , Q3
<0 va Q1*Q2
- Q0*Q3
<0; 
S) Q0 

0, Q1

0, Q2

0 , Q3

0 va Q1*Q2
- Q0*Q3
<0; 
11. Regulyatorning roslash konunlari necha guruxga bulinadi?
A) 3 ta; 
V) 4 ta; 
*S) 5 ta; 
D) 6 ta; 
12. PI-regulyator qanday qonunga muvofiq ishlaydigan regulyator? 
A) proporsionallik; 
V) integrallash; 
S) uzliksiz; 
D) diferensiallash; 
13. Inersiyasiz zvenoning signal uzatish funksiyasi quyidagi ifodalarning qaysi birida to‟g‟ri 
keltirilgan? 
*A) k(p)=Xr(p)/X1(p)=k ;
V) k(p)= Xr(p)/X1(p)=k/(T*p+1); 
S) k(p)= Xr(p)/X1(p)=k/(T1^2*p^2+T2*p+1); 
D) k(p)=k/(T*p); 
14. Integrallovchi zvenoning signal uzatish funksiyasi quyidagi ifodalarning qaysi birida to‟g‟ri 
keltirilgan? 
k(p)=Xr(p)/X1(p)=k ;
V) k(p)= Xr(p)/X1(p)=k/(T*p+1); 
S) k(p)= Xr(p)/X1(p)=k/(T1^2*p^2+T2*p+1); 
*D) k(p)=k/(T*p); 
15. P regulyator - 
*A) proporsionallik qonuniga muvofiq; 
V) integrallash qonuniga muvofiq; 
S) proporsionalhamda integrallash qonuniga muvofiq; 
D) proporsional, integrallashhamda differensiallash qonuniga
muvofiq, uzliksiz ishlaydigan regulyator; 
16. Quyidagi ifodalardan qaysi biri o‟lchashning asosiy tenglamasi? 
A) Q=k

q ;
B) Q=m

q ;
*C) Q=N

q;
D)Q=N

k;

---

248 
17. Quyidagi qaysi javob to‟g‟ri? 
*A) Shifratorlar deb – kirishiga berilayotgan diskret ko‟rinishidagi xabarlarni belgilangan 
qonuniyat asosida kodlar kombinasiyasiga aylantirib beruvchi qurilmalarga aytiladi. 
V) Shifratorlar deb – kirishiga berilayotgan o‟zgaruvchan ko‟rinishidagi xabarlarni belgilangan 
qonuniyat asosida kodlar kombinasiyasiga aylantirib beruvchi qurilmalarga aytiladi. 
S) Shifratorlar deb – kirishiga berilayotgan o‟zgarmas ko‟rinishidagi xabarlarni 
belgilangan qonuniyat asosida kodlar kombinasiyasiga qurilmalarga aytiladi. 
D) Shifratorlar deb – kirishiga berilayotgan o‟zlikni ko‟rinishidagi xabarlarni belgilangan qonuniyat 
asosida kodlar kombinasiyasiga aylantirib beruvchi qurilmalarga aytiladi. 
18. K155LAZ mikrosxemada yig‟ilgan generator: 
A) RL - generator turkumiga kiradi. 
V) LG - generator turkumiga kiradi. 
*C) RC - generator turkumiga kiradi. 
D) RLC - generator turkumiga kiradi. 
19. Qaysi javob to‟g‟ri? 
A) Rele-uchta stabilholatga o‟tish qobiliyatiga ega bo‟lgan elektromagnit ulagichdir; 
*V) Rele-ikkita stabilholatga o‟tish qobiliyatiga ega bo‟lgan elektromagnit ulagichdir; 
S) Rele-to‟rtta stabilholatga o‟tish qobiliyatiga ega bo‟lgan elektromagnit ulagichdir; 
D) Rele-uchta uzliksizholatga o‟tish qobiliyatiga ega bo‟lgan elektromagnit ulagichdir; 
20. Quyidagi ifodalardan qaysi biri modda yoki energiya miqdorini ifodalaydi? 
A) df/dt=f(DQ);
*V) DQ=Q2-Q1;
S) C=f*c;
df/dt=DQ/C;
21. Quyidagi ifodalardan qaysi biri absolyut xatolik formulasi? 
A) Yn=(DX/X)

100%;
*B) DX=X2- X1;
C) S=DU/DX;
D)=DX/DU ;
22. Elektron emissiyali fotoelementlarda-
A) yorug‟lik energiyasi elektr energiyasiga aylantiriladi; 
B) yarimo‟tkazgich materiallarning elektr sezuvchanligining yorug‟lik oqimi kuchi ta‟siri ostida 
o‟zgarishi o‟lchanadi; 
C) mexanik energiya elektr energiyasiga aylantiriladi;
*D) yorug‟lik energiyasi ta‟sirida elektronlar emissiyasi vujudga keladi; 
23. Quyidagi ifodalardan qaysi biri «Fotoqarshilikli fotoelementlarda»hosil bo‟ladigan fototok 
formulasi? 
A) If=ef/F ;
If=Kf

F;
C) Sf=DI/DF;
*D) If= U/(Rf+Rn). 
24. Avtomatik boshqarish: 
A) Sexni bajarish jarayoni;
*V) Ob‟ektni boshqarish jarayoni;

---

249 
S) Zavodni boshqarish jarayoni;
D) Liniyani boshqarish jarayoni;
25. Ishlab chiqarishni avtomatlashtirish: 
A) Ilgari odam bajaradigan boshqarish va nazorat qilish funksiyalari asboblar, avtomatik qurilmalar 
zimmasiga yuklanadigan mashinali ishlab chiqarishni rivojlantirish jaryoni; 
V) Odam boshqaradigan ishlab chiqarish jarayoni; 
S) Ishlab chiqarish maіsulotini tayyorlash va qayta ishlash jarayoni; 
*D) Energiya, materiallar va axborotlarni olish jarayonidagi barcha operasiyalarni berilgan 
programma bo‟yicha bajaradigan qurilma; 
26. Temperatura – 
A) Elektronlarharakatining o‟rtacha kinetek energiyasi o‟lchovi; 
V) Ionlarharakatining o‟rtacha kinetik energiyasi o‟lchovi; 
*S) Molekulalar xaotikharakati o‟rtacha kinetik energiyasining o‟lchovi; 
D) Jismning kinetik energiyasi o‟lchovi; 
27. Avtomatik boshqarish sistemalarning turlar: 
A) 1 ta;
*V) 2 ta;
S) 3 ta;
D) 4 ta;
28. Absolyut bosim deb:
A) Gazning idish devoriga ko‟rsatgan bosimiga aytiladi; 
V) Suyuqlikning idish devoriga ko‟rsatadigan bosimiga aytiladi; 
*S) Gaz va suyuqlikning idish devoriga ko‟rsatadigan bosimiga aytiladi;
D) Gaz va suyuqlikning jismlarga ta‟siriga aytiladi;
29. Quyidagi ifodalarning qaysi biri oqim tezligining nazariy ifodasi? 
1
0
2
1
S
/
S
v
v
)
A



;
*
2
2
m
1
/
1
v
)
B






1
2
1
1
P
P
/
2




;
2
0
v
v
S
q
)
C


;






/
2
S
q
)
D
0
v
;
30. Quyidagi ifodalarning qaysi birilari suyuqliklar uchun sarfnihisoblash formulasi? 






/
2
S
q
.
1
0
v
;






2
S
q
.
2
0
m
;






2
S
q
.
3
0
m
;






/
2
S
q
.
4
0
v
; 
2
2
m
1
/
.
5






;
m
v
v
.
6
2
1




. 
*A) 1, 3 ;

---

250 
V) 2, 4 ;
S) 5, 6 ; 
D) 1, 3, 5. 
31. Qarshilik termometrlarini tayyorlashda: 
A) Kimyoviy sof mis, alyuminiy va yarim o‟tkazgichlardan tayyorlangan simlardan foydalaniladi; 
V) Kimyoviy sof alyuminiy, platina va yarim o‟tkazgichlardan tayyorlangan simlardan 
foydalaniladi; 
S) Kimyoviy sof mis volfram va platinadan tayyorlangan simlardan foydalaniladi ; 
*D) Kimyoviy sof mis platina va yarim o‟tkazgichlardan tayyorlangan simlardan foydaniladi; 
32. Avtomatik roslash sistemasi (ARS) asosan- 
A) regulyatordan iborat; 
*V) regulyator va ob‟ektdan iborat;
S) regulyator, ob‟ekt va ijrochi elementdan iborat; 
D) regulyator va ijrochi elementlardan iborat;
33. Ushbu rasmda avtomatika elementlari qanday ulangan?
*A) ketma-ket; 
V) paralel;
S) teskari bog‟lanish; X
k
X
12
X
22
X
33
D) aralash; X
2k
X
3k
X
4k
34. Ushbu ifodalarning qaysi biri ketma-ket ulangan elementlarning ekvivalent signal uzatish 
koefisienti? 
A) 



n
1
1
k
К
;
*V) 



n
1
1
k
К
;
S) K=K
1
/1

K
1
K
2 
;
D)X= KX
k 
;
35. Inersiyali (aperiodin) zveno quydagi ifodalarninng qaysi biri bilan ifodalani?
A) X
r
=kX
k 
;
*V) T=dX
r
(t)/dt+X
r
(t)=kX
k
; 
S) T
1
2
d
2
x
r
(t)/dt+T
2
dx
2
(t)/dt+X
r
(t)=kX
k
; 
D) X
r
(t)=k/T X
k
dt; 
36. Deferensiallovchi zveno quyidagi ifodalarninng qaysi biri bilan ifodalanadi?
A) X
r
=kX
k 
;
V) T=dX
r
(t)/dt+X
r
(t)=kX
k
; 
S) T
1
2
d
2
x
r
(t)/dt+T
2
dx
2
(t)/dt+X
r
(t)=kX
k
; 
*D) X
r
=Tdx
k
/dt. 
37. Ushbu grafiklardan qaysi biri noturg‟un o‟tish jarayonini ifodalaydi? 
1 
2 
3 

---

251 
A) 1; *B) 2; C) 3; D) 4;
38. Quyidagi rasmlarning qaysi birida sistemaga ta‟sir qiluvchi sakrashsimon signal to‟g‟ri 
ko‟rsatilgan?
*A) a;
V) b;
S) v; D) g;
E) d. 
39. ARS ning xarakteristik tenglamasi 1-tartibli bo‟lsa (Q
0
=P+Q
1
=0) sistemaning turg‟unligi uchun:
A) Q
0

0, Q
1
<0; 
V) Q
0
<0, Q
1

0; 
*S) Q
0

0, Q
1

0; 
D) Q
0
<0, Q
1
<0; 
40. n-tartibli ARS turg‟un bo‟lishi uchun tenglama D(jw) vektorining golografi kompleks yuza 
tekisliginihaqiqiy o‟qi Q ni W=0 nuqtasidan boshlab soat strelkasiga teskari tomonga aylantirilganda 
ketma-ket : 
A) n+2;
V) n+1;
*S) n;
D) n-1; kvadratni bosib o‟tishi kerak 
41. P-regulyator qanday qonunga muvofiq ishlaydigan regulyator: 
A) uzilishsiz; 
V) integrallash; 
S) uzliksiz; 
*D) proporsionallik. 
42. PND-regulyator qanday qonunga muvofiq ishlaydigan regulyator: 
*A) proporsionallik, integrallash hamda diferensiallash; 
V) proporsionallik, uzliksiz hamda diferensiallash; 
S) uzliksiz, integrallashhamda diferensiallash; 
D) uzliksiz, integrallashhamda diferensiallash; 

---

252 
43. Quyidagi rasmlarning qaysi birida sistemaga ta‟sir qiluvchi tњg‟ri chiziqli signal tњg‟ri 
kњrsatilgan?
A) a; V) b; S) v; *D) g; E) d. 
44. Inersiyasiz zvenoning signal uzatish funksiyasi quyidagi ifodalarning qaysi birida tњg‟ri 
keltirilgan: 
A)