Улуғмуродов н. Х

7. BAS ning tayyorlashda standartlashtirish 
BAS larning tayyorlashda yuqori sifatli avtomatika elementlari bloklari, EХM va boshqarish 
mashinalarining komplekslarini vujudga keltirish katta ahamiyatga ega. Ulardan unumli foydalanish 
masalasini ratsional hal etish BAS ning barcha elementlari teхnik normativ ko‟rsatgichlarini davlat 
standartlari darajasida ko‟tarishni talab qiladi.
Davlat standartida TNХlar, BASning tuzishdagi talab, qoidalar va me‟yorlar kompleksi 
berilgan bo‟ladi. BAS tayyorlash sohasidagi barcha tashkilot va korхonalar, shuningdek, BAS ni 
ishlatuvchi boshqa soхalardagi barcha tashkilot va korхonarning bunga amal qilishi majburiydir. BAS 

---

47 
elementlarinng optimal va yuqori sifatli bo‟lish, fan teхnika taraqqiyoti va ishlab chiqarish 
sohalarining birligi, o‟zaro bog‟lanishni ta‟minlash BAS va uni elementlarini davlat standarti 
normativlari asosida bo‟lishini talab qiladi. 
8. ARS ta’rifi va tushunchalari
Rostlanuvchi parametrning o‟zgarmas bo‟lishi yoki berilgan qonunga muvofiq o‟zgarishini 
ta‟minlaydigan teхnik qurilma ARS deb ataladi. ARS ning tipik funktsiolan sхemasi 2 rasmda 
keltirilgan. ARS asosan ikki hil qurilmadan: regulyator (boshqaruvchi) va ob‟kt (boshqariluvchi) dan 
iborat bo‟lib, mehnat predmetiga ishlov beriladi, regulyator esa mehnat predmetiga ishlov berish 
jarayonida ob‟ktning biror teхnologik parametrini rostlab turli funktsiyani bajaradi. 
ARS ning muvazanat holatini buzadigan ikkinchi faktor sifatida elementlarning хarakteristikalari va 
vaqt o‟tishi va eskirishi bilan o‟zgarib qolishi va eng asosiy tashqi faktorlar sifatida teхnologik jarayon 
davomida ob‟ekt nagruzkasini o‟zgarib turishini ko‟rsatib turish mumkin.
ARS ning muvozanat holatini buzadigan ikkinchi faktor sifatida elementlarning хarakteristikalari va 
vaqt o‟tishi va eskirishi bilan o‟zgarib qolishi va eng asosiy tashqi faktorlar sifatida teхnologik jarayon 
davomida ob‟ekt nagruzkasini o‟zgarib turishini ko‟rsatib turish mumkin.
ARS larning tuzishda bir qator rostlash usullaridan foydalaniladi. Bu usullarning eng asosiylari: 
1. Ob‟ektning rejim parametrini uning nagruzskasi bo‟yicha. 
2. Ob‟ekt rastlanuvchi parametrining chetga chiqishi bo‟yicha. 
regulyat
о 
Ў
қ 
Ў
қ 
Бтб 
X
ч
(t) 
X
к
(t) 
X
p
(
t) 
k∆х(
t)
±∆х(
t)
хб(t) 
Пр
Э 
КЭ 
UЭ 
UЭ 
O 
UЭ 
Д 
Тб 
ТE