«Улы7ма техникалы3 п1нлер» кафедрасы о3ыты7шыларыны4 2011-2012- о3ы7 жылыны4 ы-ярым жыллы2ында 5тету2ын саба3лар кестеси

Elektr qurılmalarında payda bolatuǵın órtke qarsı qoyılatuǵın talaplar

Elektr tokı ótkende ótkizgishler qızadı. Issılıqtın` bólinip shıg`ıw muǵdarı tok ku`shinin` kvadratına, o`tkizgishtin` qarsılıg`ı ha`m onnan tok o`tiw waqtına tuwrı salıstırmalı o`zgeredi. Elektr o`rtinin` kelip shıg`ıwı sebepleri, tiykarına, elektr tarmaqlarında, tok qabıl qılg`ıshlarda qısqa jalg`anıw, sımlarınan ko`p tok o`tiwi na`tiyjesinde sharshawdan qızıwı, qozg`alıwshı ha`m qozg`almas kontaktleri arasında ajıralıw bolg`anda, toktın` o`tiw qarsılıg`ının` keskin o`zgeriwi na`tiyjesinde ushqın payda bolıwı, izolyatsiyalawshı materiallarının` qızıp ku`yip ketiwi na`tiyjesinde tok o`tkiziwshi sımlardın` bir-birine tiyip qalıwı, elektr o`tkizgishlerin natuwrı jıynawı (montaj qılıwı) ha`m elektr qurılmaların isletiw qag`ıydaların natuwrı orınlanıw na`tijeseinde.

Awıl xojalıg`ı ka`rxanalarında isletiletug`ın elektr tarmaqları ha`m elektr qurılmaları «Elektr qurılmalarının` du`zilis qag`ıydaları», «Elektr qurılmaların isletiwde texnika qa`wipsizligi qag`ıydaları» talaplarına juwap beriwi kerek. Bul qag`ıydalarg`a tiykarınan islep shıg`arıw xanaları ha`m sırtqı qurılmalar qurg`aq, ıg`al, tat, ıssı, shan`lı, ximiyalıq aktiv ortalıg`ı, partlawshı ha`m o`rtke qa`wipli tu`rlerine bo`linedi. Ha`r bir xana ushın olarg`a tiyisli bir neshe talaplar belgilengen bolıp, elektr mashinası ha`m apparatlarında qollanılatug`ın o`tkizgishler olarg`a tuwrı etip alınıwı kerek. Sonın` ushın ko`binshe elektr o`tkizgishlerin natuwrı jıynaw ha`m isletiw arqasında ko`p o`rtler kelip shıg`adı. Ashıq sımlardın` bir-birine en` qısqa aralıqta o`tkeriliwi ha`m onı tekseriw qolay bolıwı kerek. İzolyatsiyalawshı tayanıshlar, sımlar, trubalar imarattın` konstruktsiyasına isenimli etip bekkemlenedi. Diywalar, tosıqlardan o`tip turg`an sımlar izolyatsiyalang`an trubalar arqalı o`tkeriledi. Qurg`aq xanalarda izolyatsiyalang`an trubalar tıg`ızlawshı vtulkalar ha`m jabıq xanalar — voronkalar menen tıg`ızlanadı. Ma`mleketlik energiya qadag`alaw organlarının` talaplarına tiykarlanıp jaqtılandırıw ornatpalarının` izolyatsiyaları, jaqtılan-dırg`ıshları ha`m armaturaları bir jılda bir ma`rte tekseriledi.

Elektr ornatpalarda o`rt payda bolg`anda: jalın ha`m ushqın; hawa ha`m qurılmalardın` joqarı temperaurası, tu`tin ha`m onın` na`tiyjesinde qorshag`an ortalıqqa jaman ta`sir etiwi, kislorod kontsentratsiyasının` kemeywi, imarat ha`mde qurılmalar elementleri konstruktsiyalarının` buzılıwı (qulawı), partlaw, joqarı ku`shleniw ha`m basqalar adamlarg`a qa`wipli ta`sir ko`rsetedi. Sonnan bir waqıttın` o`zinde ıssılıq ag`ımı ha`m o`nimnin` janıwına ta`sir etiwi, material ha`m bo`lekshelerdin` za`ha`rli janıwshı o`nimlerge parshalanıwı organizmnin` ta`sirshen`ligini asıradı. Onnan tısqarı ayrım toksikantlardan za`ha`rleniw kelip shıg`adı. Mısalı: azot oksidleri menen za`ha`rleniw organizmnin` qosımsha qızıwına alıp keledi. Elektr qurılmaların janıwdan o`shiriwde a`lbette elektr tokın ajıratıw kerek.

Órtti óshiriw menen baylanıslı bolǵan jumıslardı qáwipsiz orınlaw ushın to`mendegi sha`rtler orınlanıwı kerek: orınlanatug`ın jumıs joqarı qa`niygeli energetikke tapsırıladı, tapsırıqtı orınlawda keminde eki adam qatanasadı ha`m qa`wipsizlikti ta`miyinlewshi ila`jler o`tkeriw sha`rt.