«Улы7ма техникалы3 п1нлер» кафедрасы о3ыты7шыларыны4 2011-2012- о3ы7 жылыны4 ы-ярым жыллы2ында 5тету2ын саба3лар кестеси

D kategoriyası: Júdá bos material, mısalı sırtsovıy Gerpish, kúshsiz rastvor, tómen sıpatlı orınlanǵan jumıs; gorizontal baǵdarda qarsılıǵı júdá tómen.
2-kestede Rixter shkalası magnitudası ha`m MM shkalasınıń maksimal intensivligi arasındaǵı salıstırıwlar keltirilgen.
2-keste

Rixter magnitudası hám MM shkalasınıń maksimal intensivligi arasındaǵı salıstırıw

Rixter magnitudası boyınsha	MM shkalası boyınsha maksimal jedelligi	Tiplik effektleri
 2,0	I – II	Qaǵıyda boyınsha onı adamlar sezbeydi.
3,0	III	Imarat ishindegi ayırım adamlar sezedi, imaratqa zıyan keltirmeydi.
4,0	IV – V	Kópshilik adamlar sezedi; imaratqa zıyan keltirmeydi.
5,0	VI – VII	Imarat az zıyan kóredi; diywallarında hám pech trubalarında jarıqlar payda boladı.
6,0	VII – VIII	Seziler sezilmes zıyan keltiredi: bos diywallarda jarıqlar payda boladı hám bekkemlenbegen pech trubalarınıń qulawları boladı.
7,0	IX – X	Úlken zıyan keltiredi: tómen sıpatlı qurılǵan imaratlardıń qulawı, basqa imaratlarda jarıqlar payda boladı.
 8,0	XI - XII	Ulıwma yamasa tolıq emes zıyan keltiredi.

Jer silkiniwlerge baylanıslı kóplegen anıqsızlıqlardıń nátiyjesinde olardıń bergen maǵlıwmatları ayrım jaǵdaylardı tuwrı boladı. Sonıń menen tuwrı berilgen prognozlarda bizlerdiń mashqalalarımızdı sheshpeydi, sebebi qansha anıq maǵlıwmat berilsede olar adamlarǵa, imaratlarǵa hám qurılmalarǵa úlken zıyan keltiriwi múmkin.

Jer silkiniwden kem zıyan menen shıǵıwdıń eń tiykarǵısı, bul oǵan tayarlanıw. Eń tiykarǵısı seysmik rayonlarda jasawshı yamasa waqtınsha sol jerde júrgenler qáwipsizliktiń ápiwayı sharaların kórip qoyıw hám jer silkiniw kelip shıqqanda birinshi orında nelerdi islewi kerekligin bilip qoyǵanı jaqsı boladı.

Yadıńızda saqlań tábiyǵıy qorqıwdı jer silkiniw waqtında hám jer silkiniwden soń ózin qalay uslaw hám qanday is háreketler jasawı kerekligini bilgen adamlar ǵana jeńip ótedi.

Jer silkiniw – bul adam ómirine hám olardıń múlkine zıyan keltiwshi derek bolıp esaplanadı. Jer silkiniwden kelip shıqqan zıyanınıń úlken bólegi imaratlardıń tolıq yamasa bóleklenip búzılıwı bolıp esaplanadı. Gaz trubalarınıń, elektr ótkizgishlerdiń isten shıǵıwı sebebinen órtler kelip shıǵadı. Bulardıń barlıǵı adamlardıń ómirine hám den sawlıǵına tuwdıratuǵın qáwiptiń deregi bolıp esaplanadı.

Waqıt ótiwi menen jer sharındaǵı jer silkiniwlerdiń masshtabı hám sanı salıstırmalı ózgermesede ol bir qansha qáwipli bolıp barmaqta. Adamlardıń bir birne tıǵız jaylasıwları hám qalalar sanınıń kóbeyiwi seysmik qáwipli zonalardıń keńeyiwine alıp kelmekte.

1-su`wret. Ózbekstan Respublikası territoriyasınıń seysmik

Rayonlarǵa bóliniwiniń ulıwma kartası.

O`zbekstan Respublikası territoriyasının` seysmik rayonlarǵa bóliniw kartası

1-súwrette keltirilgen. Ózbekstan Respublikasınıń 50% territoriyası 8 ballıq zonada jaylasqan.

Mámleketlik shólkemlerdiń jer silkiniwlerdi anıqlaw hám prognozlaw boyınsha bergen maǵlıwmatları eger anıq bolsa bir neshe mıńlaǵan adamlardıń ómiri saqlanǵan boladı. Jer silkiniwlerge baylanıslı kóplegen anıqsızlıqlardıń nátiyjesinde olardıń bergen maǵlıwmatları ayrım jaǵdaylardı tuwrı boladı. Sonıń menen tuwrı berilgen prognozlarda bizlerdiń mashqalalarımızdı sheshpeydi, sebei qansha anıq maǵlıwmat berilsede olar adamlarǵa, imaratlarǵa hám qurılmalarǵa úlken zıyan keltiriwi múmkin.