Ҳукм. Хулоса чиқариш

2. «Концертда биринчи ёки иккинчи курс талабалари қатнашадилар».

Айирувчи боғламалар «V» – дизъюнкция белгиси орқали ифодаланади. Оддий дизъюнктив ҳукм pVq формуласи.

• Айирувчи боғламалар «V» – дизъюнкция белгиси орқали ифодаланади. Оддий дизъюнктив ҳукм pVq формуласи.
• «А.Авлоний шоир ёки драматургдир». Бу оддий дизъюнктив ҳукм.
• «Абдуллаев мусобақада ё ютади, ё ютмайди». Бу қатъий дизъюнктив ҳукм.

Шартли (импликатив) ҳукм икки оддий ҳукмнинг «агар... унда» мантиқий боғламаси орқали бирикишидан ташкил топади.

• Шартли (импликатив) ҳукм икки оддий ҳукмнинг «агар... унда» мантиқий боғламаси орқали бирикишидан ташкил топади.
• Ҳодисанинг зарурий шарти деб, унинг мавжудлигини таъминлайдиган ҳолатга айтилади. Масалан, «Агар ўсимлик сувсиз қолса, у қурийди».
• Ҳодиса учун етарли бўлган шарт деб, ҳар сафар шу шарт бўлганда, ўша ҳодиса кузатиладиган ҳолатга айтилади. Масалан, «Агар ёмғир ёғса, унда уйларнинг томи ҳўл бўлади»

Эквивалентлик ҳукмлари «агар ва фақат агар ... унда» мантиқий боғловчиси ёрдамида икки оддий ҳукмнинг ўзаро боғланишидан ҳосил бўлади. Эквивалент ҳукмнинг мантиқий боғловчиси (↔) символи билан ифодаланади.

• Эквивалентлик ҳукмлари «агар ва фақат агар ... унда» мантиқий боғловчиси ёрдамида икки оддий ҳукмнинг ўзаро боғланишидан ҳосил бўлади. Эквивалент ҳукмнинг мантиқий боғловчиси (↔) символи билан ифодаланади.

Ҳукмлар ўртасидаги муносабатлар

• Ҳукмлар ҳам тушунчалар каби таққосланадиган ва таққосланмайдиган турларга бўлинади.
• Таққосланадиган ҳукмлар сиғишадиган ёки сиғишмайдиган бўлади. Мантиқда икки ҳукм (р ва q) дан бирининг чинлигидан иккинчисининг хатолиги зарурий келиб чиқадиган бўлса, улар ўзаро сиғишмайдиган ҳукмлар дейилади.

Сиғишадиган ҳукмлар айнан бир фикрни тўлиқ ёки қисман ифодалайди.

• Сиғишадиган ҳукмлар айнан бир фикрни тўлиқ ёки қисман ифодалайди.
• Сиғишадиган ҳукмлар ўзаро эквивалентлик, мантиқий бўйсуниш ва қисман мос келиш (субконтрар) муносабатида бўлади.
• Ҳукмлар ўртасидаги муносабатларнинг шаклий ифодаси «мантиқий квадрат» деб аталади. Мантиқий квадрат орқали «ҳукм»лар ўртасидаги чинлик муносабатлари аниқланади. «Ҳар бир жамият ўз ахлоқий нормаларига эга».