Uglevodorodlarning tabiiy manbalari: neft, tabiiy neft gazlari va yo’ldosh gazlar, toshko’mir, neftni haydash, neft mahsulotlari uglevodorodlarning asosiy tabiiy manbalari – neft, neftning yo’ldosh gazlari, tabiiy gaz va toshko’mir. Neft

Ko’mirni qayta ishlash

Ko’mirni qayta ishlashni asosiy usullari ko’mirni quruq haydash va gazifikasiyalashdir. Ko’mirni quruq haydash uni havosiz qizdirib kimyoviy parchalashdan iborat. Ko’mirni quruq haydashning ikki xil varianti farqlanadi : yarimkokslash va kokslash. Birinchi jarayon 500 – 550 ^oC da, ikkinchisi 900 – 1050^oCda amalga oshiriladi.

Toshko’mirni yarim kokslashdagi bosh vazifa - suyuq uglevodorod (benzin) olish va bu bilan birga yarim koks (CO, CO₂, H₂, N₂, CH₄ va boshqalar) gazlar aralashmasi hosil bo’ladi. Yarim koks metallurgiyada ishlatiladi. Undan kalsiy karbid olishda va ko’mirni gazifikasiyalashda foydalaniladi. Toshko’mirni yarim kokslashda temperatura 550 ^OCdan oshmasligi kerak. Chunki yuqori temperaturada suyuq uglevodorodlarning unumi kamayadi.

Bir tonna toshko’mirdan 110 m³ gaz, 750 – 800 kg yarim koks va 8 kg smola va qoramoy olish mumkin.