takomillashtirishda xorijiy investitsiyalar hududlarning ishlab chiqarish bilan
imkoniyatlarini ro’yobga chiqaradi hamda iqtisodiy-ijtimoiy samaradorlikni
rivojlanishini ta’minlashi mumkin.
Mavzu bo’yicha qisqacha adabiyotlar taxlili. O’zbekiston va xorijiy
mamlakatlar olimlari tomonidan iqtisodiyot tarmoqlarining joylashtirish va
rivojlantirish hamda xorijiy investitsiyalar jalb qilish masalalari tadqiq etilgan. Bu
borada eng avvalo G’arbiy Yevropa mamlakatlarida (Germaniya, Frantsiya va b.)
yaratilgan shtandort va geoiqtisod g’oyalari, MDH davlatlarida asos solingan
hududiy ishlab chiqarish majmualari va energiya ishlab chiqarish tsikllari,
respublikamizda shakllangan rayonlarning kompleks rivojlantirish muammolari
kabilar ayniqsa e’tiborga loyiqdir.
O’zbekistonda ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish va rivojlantirish
masalalari bilan S.K.Ziyodullaev, K.N.Bedrintsev, Z.M.Akramov, SH.N.Zokirov,
M.A.Abdusalomov, T.M.Ahmedov, E.A. Ahmedov, O.Abdullaev, A.Vahobov,
R.Ya.Dosumov, SH.B.Imomov, O.B.Otamirzaev, A.N.Ro’ziev, A.S. Soliev,
N.S.Sultonov, A.M.Sodiqov, N.To’xliev, A.Qayumovlar shug’ullanishgan. Ayni
paytda mustaqillik yillarida Yu.Ahmadaliev, SH.Jumaxanov, H.Mirzaahmedov va
boshqalar ilmiy-tadqiqot ishlarida o’rganilgan. Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish,
ularning nazariy asoslarini, investitsiya muhitini, xorijiy investitsiyalarni ishlab
chiqarishning ayrim tarmoqlaridagi ahamiyatini va ular ishtirokida tashkil
etilgan korxonalar faoliyatini N.Oblamurodov, J. Akramov, S. Ubaydullaeva
va boshqalar o’rganishgan.
Tadqiqotchi N.Oblamurodovning ilmiy ishida esa, xorijiy
investitsiyalarni milliy iqtisodiyotga yo’naltirishga oid ilmiy metodologik
asosni yaratish bosh maqsad qilib belgilangan. Ushbu maqsadga erishish uchun
xorijiy tajribalardan foydalangan holda qiyosiy tahlilni amalga oshirish bosh
vazifa qilib belgilangan.
J. Akramovning ilmiy tadqiqot ishida chuqur iqtisodiy islohotlar sharoitida
xorijiy investitsiyalardan to’g’ri foydalanishning nazariy asoslarini kengroq
yoritish bosh maqsad qilib olingan. Xorijdan kirib kelayotgan investitsiyalarni
sanoat tarmoqlariga to’g’ri yo’naltirish va ulardan yuqori foyda olish
yo’llarini ilmiy asoslangan holda tahlil qilish bosh vazifalardan biri qilib
olingan.
Tadqiqotchi S. Ubaydullaevaning ilmiy ishida tadqiqotning maqsadi sifatida
O’zbekiston Respublikasi iqtisodiyotiga xorijiy investitsiyalarni jalb qilish,
ulardan foydalanish bo’yicha olib borilayotgan siyosatning samaradorligini
baholash etib belgilangan. Ushbu tadqiqotni amalga oshirishda asosiy vazifa
qilib, xorijiy investitsiyalarni jalb etishda xorij tajribasini o’rganish olingan.
.
Bevosita qo’shma korxonalar geografiyasi bo’yicha ham ayrim
tadqiqotlar olib borilgan. Jumladan, H.Mirzaaxmedov tomonidan tomonidan
bajarilgan «Sanoatda qo’shma korxonalarni hududiy joylashtirish va rivojlantirish
xususiyatlari» (2003y.) kabi tadqiqotlar ushbu dissertatsiya mavzusiga ancha yaqin
turadi. Ammo, mazkur izlanishlarning asosiy maqsadi sanoat ishlab chiqarishining
hududiy tarkibi va qo’shma korxonalar faoliyatiga qaratilgan.
Lekin shu bilan birga, xorijiy investitsiyalar bilan bog’liq
o’rganilmagan muammolar yetarli darajada bo’lib, tadqiqotchilar tomonidan
amalga oshirilgan ishlardan farqli o’laroq, iqtisodiyotni diversifikatsiyalash va
modernizatsiyalash sharoitida xorijiy investitsiyalarni jalb qilish, ularni
mintaqalar iqtisodiyoti hamda tarmoqlari tarkibini takomillashtirishga ta’sirlarini
ilmiy tadqiq etishni taqozo etmoqda. Ushbu ish yuqoridagi tadqiqotlardan Farg’ona
vodiysi (O’zbekiston qismi) iqtisodiyot tarmoqlariga xorijiy investitsiyalarning
jalb qilinishi va uning viloyat ho’jalik tuzilmasidagi ahamiyatini o’rganilganligi
bilan farq qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: