Учиш аппаратларининг радиоэлектрон жихозлари

Расм 1.1. Узатгитчнинг умумий схемаси
Хабар ва маълумот манбадан радиоузатгич қурилмасига тушади, бу ерда электрофизик йўл билан қайта ишланиб электр сигналига (бошқарувчи сигналга) айлантирилади.
Овозли хабар ва маълумотни товуш холатидан паст частотали сигналга айлантириб берувчи қурилма микрафон дейилади.
Хабарларни алоқа канали орқали жўнатиш учун уларни сигналга айлантиришимиз (ўзгартиришимиз) лозим.
Товуш холатидаги хабар микрофонда паст частотали электр сигналига яъни бошқариладиган сигналга айлантирилади.
Паст частотали сигнал кучайтиргичда кучайтирилади. Бу сигнал бўшлиқда эркин тарқалмайди, шунинг учун уни юқори частотали модуляцияланган сигналга айлантирилади. Юқори частотали сигналларни бир ёки бир нечта кўрсаткичлари (амплитуда, частота ёки фазаси) ўзгартирилиши – модуляция (электрмагнит тебраниш ёки модуляцияланган тебраниш) дейилади.
Юқори частотали сигнал юқори частотали генераторда ишлаб чиқилади. Паст частотали товуш сигнали ва юқори частотали сигнал модуляторда электр физик йўли билан аралаштирилиб модуляцияланган юқори частотали сигналга айлантирилади.
Модуляцияланган юқори частотали токлар радиоузатгич антеннасида ЭМТни ҳосил қилиб, маълумотлар юқори частотали радиосигнал холатида ҳаво бўшлиғи орқали ёруғлик тезлигида С=3•10⁸м/с. муҳитга эркин тарқатади.
Хабар ва маълумотларни ЭМТ ёрдамида узатиш учун радиоузатгичдан ишлаб чиқарилган юқори частотали кучланишли токлардан фойдаланилади.
Радиоузатгичда ишлаб чиқарилган юқори частотали ток антеннада ЭМТни хосил қилиб ёруғлик тезлигида маълумотларни юбориш учун электр сигнални хосил қилади.
Хабарларни узатилишида юқори частотали сигналларни бир ёки бир нечта кўрсатгичларини узгартрилиши туфайли модуляцияланиб натижада электрмагнит тебраниш радиосигнал ёки модуляцияланган тебраниш дийлади.
Радиоузатгичда модуляцияланган тебранувчи юқори частотали тўлқин радиоузатгич антеннасида токни хосил қилиб, натижада электрмагнит тўлқини қўзғатиб ёруғлик тезлигида 3∙10⁸ м/с мухитга эркин тарқатади.
Маълумотларни радиоэлектрон тизими орқали узатилишида радиосигналарни (юқори частотали электрмагнит тўлқинларни) мухитда эркин тарқалишига ташқи электрмагнит шовқинлар таъсир қилади ва улар мухит холатига ҳам боғлиқдир.
Маълумотларни шовқинсиз ва сифатли узатилишида радиоэлектрон қурилмаларидаги юқори частотали тебранишларни бошқариш учун кодланган сигналар қўлланилади.
Маълумотни қабул қилиш учун қабул қилувчи томонга антенна ва радиоқабулқилгич ўрнатилади.
Юқори частотали электрмагнитли радиосигнал шовқинлар аралашган холда антеннага келиб, унда электр юрутувчи кучни ҳосил қилади.
Бу сигнал кучайтирилиб, юқори частотали тебранувчи қайта ишланиб биринчи хосил бўлган сигнал олинади.
Детекторлаш ва қайта модуляциалаш натижасида биринчи хосил бўлган сигнал тикланади. Ундан сўнг сигнални электрон қайта ишловчи ёрдамида хабарга айлантиради.
Узатилган электромагнит тўлқинлар (ЭМТ) қабул қилгичнинг антеннасига урилгандан сўнг антеннада худди шу частотага мос ЮЧС ҳосил қилиб, асосий қисмда қайта ишлаб маълумотга эга булган сигналга айлантириб берувчи қурилмага қабул қилувчи қурилма дейилади.
Қабул қилувчи қурилма қуйидагилардан ташкил топган:
қабул қилиш антеннаси;
кириш занжири-асосан кириш филтрларидан ташкил топган бўлиб, маълум бир частоталарга созланган бўлади;
юқори тебранишли кучайтиргич - кучсиз қабул қилинган юқори частотали сигналларни кучайтириб беришдан иборат;
детектор- буқурилма паст частотали (маълумотли) сигналларниюқоричастотали (ташувчи) сигналларданажратибберади;
пастчастоталикучайтиргич- детекторданажрабчиққан паст частотали (маълумотли) сигналларникучайтирибберади;

Расм 1. 2. Қабул қилувчи қурилманинг тузилиш чизмаси

Сўнги каскад- электр сигналларни овоз тавушли сигналларга айлантириб (карнай, ТЛГ аппарат ёки экран ва ҳаказо) берувчи қурилма ҳисобланади.