Учинчи лаборатория иши жисмларнинг фазовий таркибини рентгенографик усул орқали аниқлаш ишдан кўзланган мақсад

УЧИНЧИ ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ
ЖИСМЛАРНИНГ ФАЗОВИЙ ТАРКИБИНИ РЕНТГЕНОГРАФИК УСУЛ ОРҚАЛИ АНИҚЛАШ


1. Ишдан кўзланган мақсад.
Учинчи лаборатория ишида талаба рентгенография усулининг асослари, рентген аппаратининг тузилиши, турли препаратлар ёрдамида силикат минералларининг рентгенограммаларини олиш ва тахлил қилиш имкониятига эга бўлади.


2. Назарий қисм.
Рентген нурлари 0,01÷0,00001 мк ёки 10² ÷10¹ А тўлқин узунлигига эга бўлиб, улар ёруғлик нурлари каби электромагнит табиатга эга. Улар ижобий ядро ва салбий электронлардан ташкил топган ----------доимий осциллировкаланувчи кучи каби таъсир этади. Электрон ва ядро бир яқинлашади, бир узоқлашади. Натижада атомнинг ўзи тушаётган рентген нури тўлқин узунлигига нурланади. Алоҳида атомлардан чиқарилаётган нур тўлқинлари ёйи бир-бирига қўшилади ва ёйилган тўлқинлар фронтини ҳосил қилади. Атомларнинг панжараларидан ёйилган кўпгина тўлқинлар ичида фақат кўзгудан қайтарилиш қонунига бўйсунувчиларигина сақланиб қолади. Айнан қайтган нур ва атомли занжир ўртасидаги бурчак худди занжир ва тушаётган нур орасидаги бурчак сингари бўлиш керак. Хажвий кристаллар учун бу картина мураккаблашади.
Рентген нуралри биринчи марта Рентген томнидан иккити электрод кавшарланган шиша найчадан иборат хавони 10^-5 мм симоб устуни босимида ўраб олиниши ва ундан электр токи ўтказилиши орқали ҳосил қилинган. Ўрнатилган электродлардан ўзига хос, кўзга кўринмадиган нурлар чиқиши қайд этилган.
Рентген нурлари квант нурлари қаторига киради, таъсири хамма нурлар кабидир. Улар рангсиз бўлиб, буюмлар ичига кириши, сингиш тарқалиш, ёритиш, фотокимёвий ион ҳосил қилиш, биологик таъсир кўрсатиш каби хосса ҳусусиятларга эга.
Рентген нурининг турли модда ва жисмлар ичига кириш хусуияти нур тўлқинларининг узунлигига боғлиқ. Агар нур таркибида “қаттиқ” яъни тўлқин узунлиги кичик нурлар кўп бўлса, ичига кириш “юмшоқ” (тўлқин узунлиги узун) нурларга нисбатан кўпроқ бўлади.