Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»

S
u
r
x
o
n
d
a
r
yo
To‘palangdaryo va Qoratog‘daryoning 
qo‘shilishidan hosil bo‘ladi. To‘palangdaryo Qoratog‘daryoga nisbatan ikki 
martadan ziyodroq sersuv bo‘lib, uning tog‘lardan chiqish joyidagi o‘rtacha 
ko‘p yillik suv sarfi 52,0 m
3
/s ga teng. Qoratog‘daryoning o‘rtacha ko‘p yillik 
suv sarfi esa 23,0 m
3
/c dan oshmaydi. 
Surxondaryoga o‘ng tomondan ikkita yirik irmoq ­ Sangardak va 
Xo‘jaipak daryolari kelib quyiladi. Daryoga chap tomondan ­ Bobotog‘ 
tizmasidan, asosan, sel vaqtida suv oqadigan bir qancha soy va jilg‘alar oqib 
tushadi. Biroq ularning mazkur daryo suvi miqdoriga ta’siri deyarli 
sezilmaydi. 
Surxondaryo suvi uning butun uzunligi bo‘yicha keng ko‘lamda 
sug‘orishga olinadi, bir qismi esa qo‘shni Sheroboddaryo havzasiga 
kanallar orqali olib o‘tilgan. Shu sababdan uning suvliligi daryo uzunligi 
bo‘yicha kamayib boradi: o‘rtacha ko‘p yillik suv sarfi daryoning yuqori 
oqimida 70,2 m
3
/s, quyiroqda esa 68,2 m
3
/s ga teng bo‘lib, bu mos 
ravishda yiliga 2,2 va 1,9 mlrd.m
3
ni tashkil etadi. 
 
Sh e r o b o d d a r yo
havzasi Surxondaryo va Qashqadaryo havzalari 
o‘rtasida, Boysuntog‘ va uning davomi bo‘lgan Ko‘hitang tog‘larining 

---

210 
Sharqiy yonbag‘irlarida joylashgan. Daryo nisbatan kam suvli bo‘lib, 
o‘rtacha ko‘p yillik oqim miqdori bor­yo‘g‘i 236 mln.m
3
ga teng. Shu sababli 
havzaning quyi qismi qo‘shni Surxondaryodan keltirilgan suvlar bilan 
sug‘oriladi. Shu maqsadda vohaga Janubiy Surxon suv omboridan uzunligi 
100 km bo‘lgan Sherobod kanali qazilgan. 
Q a sh q a d a r yo 
Zarafshon va Hisor tog‘ tizmalari g‘arbiy 
tarmog‘ining janubiy yonbag‘irlaridan boshlanadi. Daryoning asosiy 
irmoqlari unga chap tomondan qo‘shiladi. Tog‘lardan chiqqandan so‘ng, 
daryoga dastlab, nisbatan kamsuvli Jinnidaryo, so‘ng muzliklardan 
boshlanadigan sersuv Oqsuv daryosi, undan keyin esa Yakkabog‘ va 
Tangxoz daryolari kelib quyiladi. Qashqadaryoning oxirgi chap irmog‘i 
G’uzordaryodir. U Katta O‘radaryo va Kichik O‘radaryoning 
qo‘shilishidan hosil bo‘lib, quyi oqimida Qorasuvdaryo deb nomlanadi. 
Qashqadaryoning o‘ng qirg‘oq tomonida yirik irmoqlar yo‘q, faqat 
baland bo‘lmagan Qoratepa tog‘ining janubiy yonbag‘irlaridan 18 ta 
katta­kichik soylar oqib tushadi. 
Qashqadaryo vohasi tekisliklariga tog‘li hududdan oqib keluvchi 
yuza suvlarining umumiy hajmi yiliga 1,56 mlrd.m
3
ga teng. Havzada suv 
zaxiralarining cheklanganligini, biroq juda katta yer fondining 
mavjudligini hisobga olib, uning suv resurslari qadimdan Eski Anhor 
kanali orqali Zarafshon suvi va o‘tgan asrning 70­yillaridan boshlab Qarshi 
magistral kanali orqali keltirilgan Amudaryo suvlari bilan to‘ldiriladi.