Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»

 
qoplami,
baland 
tog‘lardagi 
muzliklar, yer osti suvlari
.
Yuqorida 
aytilgan manbalardan hosil bo‘lib, daryolarga 
qo‘shiladigan suv miqdori turli hududlarda turlicha qiymatga ega bo‘ladi. 
Uning miqdori esa, asosan, daryo havzasining iqlim sharoitiga bog‘liq 
holda yil fasllari bo‘yicha o‘zgarib turadi. 
Iqlimning daryolarning to‘yinishidagi ahamiyati va ularning suv 
rejimiga ta’sirini iqlimshunos olim A.I.Voyeykov o‘zining 1884-yilda 
chop etilgan "Yer kurrasi va xususan, Rossiya iqlimlari" kitobida aniq 
yoritib bergan. Mazkur kitobda qayd etilgan 
"daryolar o‘z havzalari iqli-
mining mahsulidir",
degan ibora hozir ham o‘z kuchini yo‘qotmagan. 
Hozirgi paytda bu fikr birmuncha keng ma’noda, ya’ni 
"Daryolar 
­havzadagi mavjud landshaftning umumiy muhitida iqlimning 
mahsulidir",
deb ta’riflanadi. Natijada, iqlimning yetakchi hissasini 
ta’kidlash bilan birga, landshaft sharoitlari ­ havzalarning geologik 
tuzilishi, tuprog‘i, o‘simligi va boshqa omillarning ahamiyatiga urg‘u 
beriladi. 
 
14.2. To‘yinish manbalari hissalarini miqdoriy baholash 
Daryolarning to‘yinishida ayrim manbalarning qo‘shgan hissasi 
miqdorini aniqlash ancha murakkab vazifa hisoblanadi. Bu, bir tomondan, 

---

134 
daryo havzasiga yoqqan yomg‘ir va unda qish davomida to‘plangan qor 
qoplamining miqdorini aniqlash masalalari bilan bog‘liq. Ikkinchidan esa, 
yomg‘ir va qor suvlarining ma’lum qismi daryo tarmog‘iga yer usti suvlari 
oqimi ko‘rinishida emas, balki shu suvlarning yer osti qatlamlariga 
shimilishi natijasida hosil bo‘lgan grunt suvlari sifatida qo‘shiladi. Bunday 
hollar o‘rmonli hududlar va ayniqsa, tog‘li rayonlar uchun xosdir. 
Odatda daryoning to‘yinish manbalari miqdorini aniqlashda 
oqimning yillik