Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»

 

---

199 
- o‘zan tubi oqiziqlari. 
Suv oqimida har ikki guruhning miqdoriy qiymatlari orasidagi nisbat 
ham quyidagi ikki omil bilan aniqlanadi

1.O‘zanni tashkil etgan tuproq-gruntlarning geologik tuzilishi va 
litologik tarkibi bilan. 
2. Suv oqimining tezligi bilan. 
Tog‘li hududlarda daryolar o‘zani nishabligi katta bo‘lgani uchun 
muallaq holda harakatlanayotgan loyqa oqiziqlarning gidravlik o‘lchamlari 
ham katta bo‘ladi. Tekislikka chiqqach, nishablikning kamayishi natijasida 
tezlik ham kamayib, bir qismi (yiriklari) o‘zan tubi oqiziqlariga aylanadi. 
Yuqoridagi masalalarni o‘rganish katta ilmiy va amaliy ahamiyatga 
ega. Amaliy ahamiyati shundaki, har qanday gidrotexnik inshootni 
loyihalash, qurish va foydalanishda yuqoridagi masalalar ijobiy hal etilgan 
bo‘lishi kerak. 
O‘zanda harakatlanadigan loyqa oqiziqlarning manbai quyidagi ikki 
tashkil etuvchidan iborat

1.
 
Daryo havzasidan tuproq-gruntlarning yuvilishi (suv eroziyasi) 
natijasida hosil bo‘lgan loyqa oqiziqlar. 
2.
 
O‘zanning yemirilishi yoki yuvilishi natijasida hosil bo‘lgan 
loyqa oqiziqlar. 
Loyqa oqiziqlarni gidrotexnik inshootlarni loyihalash, qurish va 
foydalanish nuqtai - nazardan o‘rganishda ularning quyidagi ikki asosiy 
ko‘rsatkichlariga e’tibor beriladi

1.
 
Tuproq-gruntlar va oqiziqlarning mexanik ko‘rsatkichlari. 
2.
 
Tuproq-gruntlar va oqiziqlarning gidravlik ko‘rsatkichlar. 
Tuproq-gruntlar va oqiziqlarning mexanik ko‘rsatkichlari. 
Suv 
oqimi tarkibidagi qattiq jinslardan iborat bo‘lgan loyqa oqiziqlar, ya’ni 
tuproq-gruntlarning quyidagi ikki asosiy mexanik ko‘rsatkichi mavjud

1.
 
Loyqa oqiziqlarning o‘rtacha diametri - d
o‘rt
; 
2.
 
 Loyqa oqiziqlarning o‘rtacha zichligi - p
o‘rt
. 
Tuproq-gruntlar yoki