Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

Tańlaq haqqında túsinik
Tańlaqlar – mánili sóz shaqabına da, kómekshi sóz shaqabına da, kirmeytuǵın sóz shaqabınıń óz aldına bir túri. Olar morfologiyalıq belgisi boyınsha ózgermeytuǵın sóz shaqabı. Sintaksislik belgisi boyınsha grammatikalıq gáp aǵzası bola almaydı.
1. Tańlaqlar mánisi boyınsha adamnıń sóylew waqtındaǵı hár qıylı tuyǵı – sezimleri tańlanıw, ókiniw, quwanıw, shadlanıw, buyırıw, turmıs – salt hám t.b. sıyaqlı sezimlerin bildiredi. Mısalı: 1. – Haw, tamaq bereme ele? – dedi Qunnazar sózimdi bólip. 2. Pay, házir ózin kórgende, - dep birewi sekirip turdı. (T.Q.) 3. Áttegen – áy, sóz bolǵanına, perzent, aqlıq degenniń nesin aytasań. (J.A.) 4. Ilayım, alawızlıq bolmaǵay, shıraǵım. 5. Shúw! – dep qolındaǵı uzın shıbıǵı menen arbaǵa jegilgen tanasın bir urdı. (T.Q.)
Bul mısallarda birinshi gápte haw sózi tańlanıwdı, ekinshi, úshinshi gáplerdegi pay, áttegen – áy sózleri ókiniwdi, tórtinshi gáptegi ilayım sózi tilek etiwdi, besinshi gáptegi shúw sózi aydaw, buyırıwdı bildiredi.
Tańlanıw, ókinish, quwanıw, buyırıw, aydaw – shaqırıw hám t.b. sıyaqlı tuyǵı – sezimlerdi bildiretuǵın sóz shaqabına tańlaq dep ataladı.
Tańlaqlar jazıwda kóbinese útir arqalı bólinip jazıladı.

2) Adamǵa qatnaslı buyrıq tańlaqlar shıraǵım, allo.

3) Úy haywanları hám basqa jániwarlarǵa baylanıslı tańlaqlar dige – dige, tóte – tóte.
27.2. Berilgen sánelerden qálegen sáneni alıp dialog dúziń. Ishinde tańlaq sózlerden paydalanıń.
Ekologiyalıq sánelerdi bilesiz be?
3 – mart – Dúnya júzlik jabayı tábiyattı qorǵaw kúni.
21 – mart – Dúnya júzlik toǵaylardı qorǵaw kúni.
22 – mart – Dúnya júzlik suw resursları kúni.
1 – aprel – Xalıqaralıq quslardı qorǵaw kúni.
22 – may – Xalıqaralıq biologiyalıq kóp túrlilikti saqlaw kúni.
5 – iyun – Dúnya júzlik qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw kúni.
27.3. Berilgen dialogtı qaraqalpaq tiline awdarıń. Astı sızılǵan sózlerdiń ózgesheligin túsindiriń.
- Voy buy muncha ko’p!
- Obbo, shuni ham ko’rdingmi? Sendan hech narsani yashirib bo’lmaydi.
- E – ha, bu ham sirmidi? Shuncha mevani nima qilmoqchisan?
– Hov, hamma narsani bilsang, tez qarib qolasan. Yaxshisi mana bu nokni ye!
- Bay, bay, muncha shirin bo’lmasa?
Shirasi tilni yorodi – ya!
- Men senga aytmadimmi, bu ishning oxiri voy deb?!
- Eh sening gapingga kirmaganim uchun hali ko’p afsuslanaman.