Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

B oyan Fabaceae tuqımlasına kiretuǵın kóp jıllıq tamır paqallı shóp deneli ósimlik. Ilimiy hám xalıq medicinasında ósimliktiń tamırı hám paqalı keń paydalanıladı. Boyan ósimliginiń tamırınan alınatuǵın ekstrakt házirgi waqıtta eń kóp talap etiletuǵın ónim bolıp esaplanadı. Bul ónim ishki hám sırtqı bazarda eń áhmiyetli orın iyelegen túrlerden esaplanadı. Bul ósimliktiń quramında 23 procent saponin – glitsirrizin, glitsirinli kislota, efir mayı, askorbin kislota, saponin, dubil zatları, flavonoid, qant, glyukoza, kraxmal, pektin hám t.b. ushıraydı. Xalıq hám ilimiy medicinada ósimlik tamırınıń qaynatpasınan: tamaq qurıp qalǵanda, dem qısqanda, kókjótel, asqazan – ishek, ishti júrgiziwshi, jumsartatuǵın hám sidik aydawshı hám basqa da dárilik maqsette qollanıladı. Qurǵaq spirtli ekstrakti asqazan – ishek, kókirek awırıwlarında paydalanıladı.
Jantaq Fabaceae tuqımlasına kiretuǵın tikenekli, kóp jıllıq shóp deneli ósimlik esaplanadı. Dári sıpatında ósimliktiń paqalı menen tamırınan paydalanıladı. Ilimiy hám xalıq medicinasında ósimliktiń jer astı hám jer ústi bólimleri isletiledi. Ósimliktiń jer astı bólimi saponin S, A, V, K vitaminleri, glyukozid, flavonoid (3, 40%), efir mayı (0, 80%), qant, katron, karotin hám a lkaloidlarǵa júdá bay. Xalıq meditsinasında ósimlik paqalınan tayarlanǵan demlemesinen búyrek, awırıwında, jer ústi bóliminiń spirtli demlemesinen ish, sidik aydawshı, terletiwshi, tamır qaynatpası ishektiń juqpalı keselliklerinde, qan ketiwdiń aldın alıwda, jaralardı juwıwda, bakteriyalardı joq etiwde hám basqa da keselliklerdi emlewde qollanıladı. Jantaq gúlinen tayarlanǵan shay shóldi qandırıp, terdiń shıǵıwın tez páseytedi.
Ádiraspan Nitrariaceae tuqımlasına kiretuǵın kóp jıllıq shóp deneli ósimlik. Ilimiy medicinada ósimliktiń jer ústi bóliminen paydalanıladı. Onıń tuqımında 3,5 – 6,0% alkaloid jıyındısı 60% garmalin, 30% garmin, onsha úlken bolmaǵan garmalol, peganin hám dezoksiriboza hám t.b. ushırasadı. Ósimlikte onsha úlken bolmaǵan kólemde peganidin, pegamin, peganol hám dezoksipeganin alkaloidları bar bolıp, záhárli ósimlik esaplanadı. Tuqımında boyaw zatları, maylar 14,25% quraydı. Ilimiy medicinada ósimliktiń japıraǵı hám tuqımlarınan alınatuǵın garmin zatı, epilepsiyada, entsefalitda, parkinson, uyqısızlıq, bezgek hám t.b. keseliklerdi emlewde, xalıq arasında shamallawdıń profilaktikası retinde keńnen paydalanıp kelinbekte.