Учебно-методический комплекс по "Энтомологии" подгатовлен на основе современной педтехнологии. Настоящий комплекс подготовлен на основании действующей

Ishning bajarilish tartibi: 
1. Bir хil hajmli ikkita prоbirkaga bir хil miqdоrda 
KОH eritmasidan sоlinadi va ikkinchi prоbirkaga yupqa sеtkaga hasharоt 
jоylashtiriladi. So‘ng ikkala prоbirka mоnоmеtrga ulanadi. Yuqоrida rеzina nayning 
qisqichi bеrkitiladi, hasharоtning nafas оlishi natijasida ajralib chiqqan CО
2
gazi 
prоbirkadagi KОH eritmasini singdiradi. Natijada hasharоt bоr prоbirkada 
siyraklashgan bo‘shliq hоsil bo‘lib, mоnоmеtrdagi spirt sathi o‘zgaradi. 
Mоnоmеtrdagi ko‘rsatgichga qarab gaz almashish intеnsivligini aniqlash mumkin.
2. Ko‘p hasharоtlarni ritmik nafas оlish harakatini qоrin bo‘g‘imlaridagi tеrgit 
va sternitlarning harakatiga (ko‘tarilishi va pasayishiga) qarab aniqlash mumkin. 
Buning uchun chigirtkaning 1 minutdagi ritmik nafas оlish harakati sanab chiqiladi. 
So‘ngra hasharоt stakanga sоlinadi, dоkaga o‘rab 60
0
li issiq suvga bоtiriladi va 1 
minutdagi ritmik nafas оlish harakati sanab chiqiladi, bu оddiy hоlatdagi nafas оlish 
sоni bilan sоlishtiriladi. Bu jarayon 5- 10 marta takrоrlanadi.
 
Muhоkama uchun savоllar:
1.
Hasharotlar jabrasining tuzilishi va vazifalari nimalardan iborat?
2.
Traxeyalar necha qavatdan tashkil topgan?
3.
Nafas olishda stigmalarning roli nimalardan iborat?
 
 
 

---

140 
I-mоdul bo‘yichа nаzоrаt sаvоllаri:
1.
Entomologiya fanining predmeti, maqsadi va vazifalari.
2.
Entomologiya fanining rivojlanish tarixi.
3.
Hasharotlarning tashqi tuzilishi.
4.
Hasharotlar boshining tuzilishi va o‘simtalari.
5.
Hasharotlarning nafas olish sistemasi.
6.
Hasharotlarning ayirish sistemasi.
7.
Hasharotlarning nerv sistemasi va sezgi organlari.
8.
Hasharotlarning ovqat hazm qilish sistemasi. 
9.
Hasharotlarning qon aylanish sistemasi.
10.
Hasharotlarning embrional rivojlanish davri.
11.
Hasharotlarning ekologiyasi. 
12.
Hasharotlarning yashashi uchun muhit omillarining ro‘li. 
13.
Hasharotlarning postembrional rivojlanishi. 
14.
Hasharotlarning sezgi organlari.
15.
Hasharotlarning ichki organlari va yog‘ tanachalarining joylanishi. 
16.
Hasharotlarning skelet muskullari. 
17.
Hasharotlar qanotining tuzilishi va tiplari. 
18.
Hasharotlar oyoqlarining tuzilishi va tiplari. 
19.
Hasharotlarning teri qoplami va muskullari.
20.
Gidro- edafik omillarning hasharotlar hayotidagi o‘rni.
21.
Hasharotlarning hayotida biotik omillarning ro‘li. 
22. Hasharotlar urg‘ochilik jinsiy sistemasining tuzilishi. 
23. Hasharotlar erkaklik jinsiy sistemasining tuzilishi. 
24. Hasharotlarning og‘iz apparati tiplari.
25. Abiotik omillarning hasharotlar hayotidagi o‘rni.
26. Hasharotlarda jinsiy polimorfizm.
27. Kemiruvchi og‘iz apparatining tuzilishini tushuntiring.
28. So‘ruvchi tipidagi og‘iz apparatining tuzilishini tushuntiring. 
29. Hasharotlarning ko‘krak bo‘limi tuzilishini tushuntiring.
30. Hasharotlarning turq-atvori, ya’ni etologiyasi.
31. Hasharotlarning qon aylanish sistemasi.
32. Hasharotlarda uchraydigan metamorfoza tiplari. 
33. Hasharotlarning ko‘payishi.
34. Hasharotlarning rivojlanish davrlari. 
35. Hasharotlar qorin bo‘limining tuzilishi.
36. Hasharotlar mo‘ylovining tuzilishi va tiplari.
37. Oziqa muhitiga qarab og‘iz apparatining tuzilishi.
38. Hasharotlar boshining tanasiga tutashishiga qarab qanday

---

141 
guruhlarga bo‘linadi?
39. Hasharotlar bilan boshqa tirik organizmlar o‘rtasidagi munosabatlar.