Uch fazali zanjirlar

Uch fazali zanjirlar
Elektr energiya asosan (generatorlar, quyosh batareykalari) manbalar orqali ishlab chiqariladi, uch fazali uzatish liniyalari yordamida uzatiladi va iste’molchilar tomonidan iste’mol qilinadi. Bu holat uch fazali tizimlarni bir fazalilarga nisbatan quyidagi bir qator afzalliklari bilan izohlanadi:
1. Elektr energiya uch fazali toklar sistemasi ko‘rinishida uzatilganda bir fazali tok ko‘rinishida uzatilgandagiga nisbatan qariyb 50% rangli metall tejaladi;
2. Uch fazali toklar sistemasi tuzilishi jihatdan sodda, yaxshi ish xarakteristikalariga ega bo‘lgan, ishlashda ishonchli va arzon hamda bir necha 10 Vt dan 100 kVt va undan katta quvvatli motorlar, transformatorlar va boshqa qurilmalarni yaratish imkonini beradi;
3. Uch fazali simmetrik va to‘rt simli nosimmetrik sistemada bir-biridan ga farq qiluvchi ikkita kuchlanishdan foydalanish mumkin bo‘ladi.
Uch fazali zanjirlarni hisoblash bir fazali sinusoidal tok zanjirlarini hisoblashga ma’lum jihatdan o‘xshash bo‘lsada, zanjirda boshlang‘ich fazalari har xil bo‘lgan bir nechta EYK va toklar ishtirokini hisoblashni ancha murakkablashtiradi.


Yulduz va uchburchak sxemalarda ulangan uch fazali zanjirni hisoblash.
Simmetrik bir nechta yuklamali uch fazali nosimmetrik zanjir berilgan bo‘lsin (3.18- rasm, a), unda , .
Ko‘rib chiqilayotgan zanjirni hisoblash tartibi quyidagicha:
1. Zanjirdagi qarshiliklar uchburchagini unga ekvivalent yulduz bilan almashtiramiz va hosil bo‘lgan qarshiliklarga mos liniya qarshiliklari ni qo‘shamiz:
,
,
.
Natijada A₁, B₁ va C₁ nuqtalarga ulangan ikkita yulduz sxemasini hosil qilamiz (3.18-rasm, b).
2. Qarshiliklar yulduz sxemalarini ekvivalent uchburchaklar bilan almashtirib va mos fazalar qarshiliklarini o‘zaro parallel qo‘shib bitta uchburchak sxemasini hosil qilamiz (3.18-rasm, v).
3. Hosil qilingan ekvivalent uchburchak sxemani ekvivalent yulduzga o‘zgartiramiz va faza qarshiliklariga mos liniya qarshiliklari ni qo‘shamiz (3.18-rasm, g).
4. , va liniya toklarini aniqlaymiz:
, , ,
bu yerda .
5. , , qismalardagi faza va liniya kuchlanishlarini topamiz:
, , .
, , .

6. Ikkala yulduz sxemalardagi toklarni aniqlaymiz (3.18- rasm, b).

Natijada yulduz toklarini va liniya toklarini aniqlaymiz. Liniya toklarini tugunlar uchun tuzilgan Kirxgofning 1-qonuni asosida ham topishimiz mumkin:

, , .

7. qismalardagi faza va liniya kuchlanishlarini aniqlaymiz:

, , ,
, , .
8. Dastlabki sxema uchburchagidagi toklarni topamiz:
, , .