У зб е к и с т о н ре с п у б л и к а с и о л и й в а у р т а м а Х с у с та ъ л и м ва зи рли ги


Математика дарсларининг турлари ва уларни тузилиши


bet29/193
Sana26.02.2022
Hajmi
#473026
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   193
Bog'liq
fayl 642 20210429 (1)

3. Математика дарсларининг турлари ва уларни тузилиши
даре тури ва боскичларшш аниклаш
Амалга оширмокчи булаётган педагогик жараён кандай даре 
тури ва боскичига тааллукли? - деган саволга жавоб бериш учун 
дарснинг турлари ва боскичлари тугрисидаги маълумотга эга 
булишимиз шарт.
52


Дарснинг 
мантикий 
тузилиши 
ва 
билиш 
жараёнининг 
характерига караб дарслар: кириш дарси; эгалланадиган билимлар 
билан бирламчи танишиш дарси; янги билимларни эгаллаш дарси; 
эгалланган билимларни амалиётда куллаш дарси; куникмалар х,осил 
килиш дарси; умумлаштириш, такрорлаш ва мустахдсамлаш дарси; 
назорат дарслари; аралаш даре каби турларга ажратилади.
Дарслар ички тузилишига караб хдм боскичиларга булинади. 
Я.А.Коменский ва И.Ф.Гербартлардан бошлаб, шу кунгача дарс­
нинг турт булакдан иборат булган боскичи хукм суриб келмокда. 
Буларга:
a) янги билимларни эгаллаш учун тайёрланиш;
b
) янги билимларни эгаллаш;
c) янги билимларни мустах,камлаш ва тизимга келтириш;
d) эгалланган билимларни амалиётда куллаш.
Бу турдаги даре аралаш дейилади.
Аралаш дарсларнинг хозирги кунгача сакланиб колишининг 
асосий сабабларидан бири, мазкур дарсдаги турт унсур истаган 
кетма-кетликда кулланиши мумкин. Шу билан бир каторда бу 
турдаги даре жараёнида дидактиканинг деярли барча талабларига 
эришиш осон. Ш унинг учун хам, тадкикотчиларнинг фикрича, 80% 
дарслар шу турда олиб борилишини таъкидланилади.
Бу турдаги дарсларнинг ян а бир афзаллиги шундаки, у даре 
жараёнида хукм сурувчи конуниятларга мос келади. Бу дарсларда 
укитувчи ва педагоглар, уз шароитларидан келиб чикиб, укувчи- 
талабаларнинг билимларни кабул килиш имкониятлари, тайёр­
гарлик даражаси ва бошка бир катор омилларни х,исобга олган 
холда, дарега ажратилган вактни даре ичидаги турт унсурга 
ихтиёрий равишда таксимлай оладилар.
Аралаш дарсларнинг юкорида айтилган афзалликлари билан 
бир каторда, 
камчиликлари х,ам мавжуд. Чунончи, аралаш 
дарсларда, ундаги турт унсурнинг хдммасига вакт етишмайди. Даре 
олиб борувчиларнинг ихтиёридан ташкари, аввалги дарсни яхши 
такрорлаб чикаман деган укитувчига албатта янги билим бериш 
учун кам вак;т колади. Бу эса янги мавзуни баён килиш ва уй 
вазифаларни талаб даражаси да беришга ту скин лик кил ад и. Шунинг 
учун кейинги вактларда, педагогик амалиётда бир турдаги фаолият 
билан шугулланувчи дарслар пайдо була бошлади. Буларга: янги 
билимларни эгаллаш дарслари, янги куникмаларни хосил килиш 
дарслари, билимларни умумлаштириш ва тизимга келтириш
53


дарслари, билим ва куникмаларни текшириш х,амда хатоларни 
тузатиш дарслари, билим ва куникмаларни амалнётда синаб куриш 
дарслари.
Бу даре турлари шундай номлангани билан, даре ичидаги 
аралаш 
дарсларнинг 
турт 
унсурининг 
бири 
узайтирилиб, 
колганлари кдекартирилган булади. М асалан, дарсларга ажратилган 
45 дакикани, янги билимларни эгаллаш даре боскичида, дарсни 
ташкил килиш ва утган дарсни такрорлаш кисми га 2 — Здакика 
берилади. Бу вактда укитувчи утган дарсни такрорламасдан 
кискача эслатиб утади, холос ва хоказо. К^уйида бу турдаги 
дарсларнинг ички тузилиши ни к$фиб чикамиз.
Я н ги би ли м ларн и эга л л а ш дарси . Бу турдаги дарснинг 
таркибий кисми тузилиши тахминан куйидагича булади:
1. Ил гари утилган билимларни эслаш.
2. Янги билимларни баён этиш.
3. Янги билимнинг узлаштирилганлигини текшириш.
4. Назарияни куллаш намунасини курсатиш.
5. У ига вазифа бериб, дарсни якунлаш.
Э га л л а н га н билим ва к у н и к м а л а р н и м устахкам л аш дарси.
Бу 
турдаги дарснинг таркибий 
кисми 
тузилиши 
тахминан 
куйидагича булади:
1. Назарий билимларни эслаш.
2. Эгаллаган билимлар буйича машклар килиб, куникма хоенл 
килиш.
3. Дарсни якунлаш.
4. Уйга вазифа бериш.
Т а к р о р л а ш дарси. Эгалланган билимларни мустахкамлаш 
дарслари билан такрорлаш дарслари орасида анча умумийлик 
мавжуд. Бу умумийлик, энг аввало, мазкур дарсларнинг вазифалари 
ва дарснинг ички тузилишига тааллуклидир. Щу билан бирга, бу 
дарсларнинг орасида такрорланаётган аввалги дарсларда материал 
тулик берилмаган, баъзи жойлари такрорланади. Билган нарсасини 
хадеб 
такрорлайвермайди. 
Такрорлаш 
дарсларида 
авваллари 
билмай колган жойлари такрорланади.
Э га л л а га н би ли м ларн и у м ум л аш ти р и ш ва билим хамда 
к у н и к м а л ар н и т а к о м и л л аш т и р и ш д арси. Бу турдаги дарснинг 
таркибий кисми тузилиши тахминан куйидагича булади:
К Умумлаштирувчи билимга дойр билимларни эслаш.
54


2. Билимларни умумлаштириш ва улар орасидаги функционал 
алокадорликни курсатиш.
3. Назарий билимларнинг узлаштирилганлигини текшириш.
4. Билимларни умумлаштирган коида билан таништириш.
5. Мавзу буйича эгалланган билимларни хосил килинган 
куникмалар билан такомиллаштириб, малака даражасига етказиш.
6. Дарснинг натижалари ни якунлаш.
7. Уйга вазифа бериш.

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish