U. X. Safarov, N. M. Karakulov

Sug‘orma dehqonchilik
- sun’iy sug‘orish asosida faoliyat ko‘rsatadigan 
dehqonchilik 
Suburbanizatsiya
- shahar atrofidagi manzilgohlar aholisi sonining shahar 
aholisi hisobiga ortib ketishi. 
Tranzit
-
(
lot. transitus — o‘tish joyi) — yo‘lovchi va yuklarni bir punktdan 
boshqasiga oraliq punktlar orqali tashish. 
Siyosiy karta
– davlatlarning joylashgan o‘rni, chegaralari va poytaxtlarini 
ko‘rsatib beruvchi karta bo‘lib hisoblanadi. U jamiyatdagi siyosiy-geografik 
o‘zgarishlarni: yangi mustaqil davlatlarning paydo bo‘lishi, mavjud davlatlarning 
bir-biri bilan qo‘shilishi yoki ajralishi, poytaxt shahar maqomining o‘zgarishi 
kabilarni ko‘rsatib beradi.
Ekologiya
- tabiiy muhitning tirik organizmlarga tasiri va ular o‘rtasidagi 
munosabatlarni o‘rganadigan fan. "Ekologiya" atamasini fanga XIX asrda nemis 
olimi E.Gekkel olib kirgan. "Ekologiya" so‘zi yunoncha bo‘lib, "oikos" - uy, 

---

251 
yashash joyi, "logos" - fan degan ma'noni beradi. 
Tabiat kompleksi
- Yer yuzining tabiat komponentlarining o‘zaro 
murakkab ta'siri natijasida tarkib topgan hamda tabiatining xususiyatlariga ko‘ra 
boshqa joylardan farq qiladigan qismlariga aytiladi. 
Ishlab chiqarish jarayoni
- jamiyat va odamlar ehtiyojini qondirish uchun 
moddiy ne'matlar yaratish va xizmatlar ko‘rsatishga aytiladi. 
Moddiy ishlab chiqarish
- moddiy shakldagi mahsulotlarni, masalan, oziq-
ovqat, kiyim-kechak, turar-joy va boshqalarni yaratish hamda ishlab chiqarish 
uchun zarur bo‘lgan xizmatlarni ko‘rsatish. Masalan, yuk tashish, yo‘l xizmati 
ko‘rsatish, ishlab chiqarish axborotini uzatish va hokazolar. 
Nomoddiy ishlab chiqarish 
- moddiy shaklga ega bo‘lmagan, lekin aholi 
uchun zarur xizmatlar jismoniy tarbiya, sport, bilim berish, madaniy-maishiy va 
tibbiy xizmat ko‘rsatish
Geosiyosat
- turli siyosiy jarayonlarning geografik sharoitga bog‘liq holda 
rivojlanishini o‘rganadigan fan. Geosiyosat tushunchasini fanga birinchi bo‘lib, 
1916-yilda shvetsiyalik olim Rudolf Chellen kiritgan. 
Geografik muhit
- Yer tabiatining kishilik jamiyati tarixiy taraqqiyotining 
hozirgi bosqichida o‘zining hayoti va ishlab chiqarish faoliyati bilan bevosita ta'sir 
ko‘rsatib turadigan qismi 
Geografik makon
-falsafiy kategoriya bo‘lib, geografik qobiq doirasida 
moddiy geografik obyektlarning obyektiv va bilish mumkin bo‘lgan shakli.