U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

Yalpi foydaning taqsimlanishi 
8-chizma. Yalpi foydaning taqsimlanishi. 
Chizmadan ko‘rinadiki, eng avvalo yalpi foydadan boshqa iqtisodiy 
sub’ektlarga turli to‘lovlar amalga oshiriladi. Bu to‘lovlarga boshqalarning er va 
binolaridan foydalanganlik uchun ijara haqi, qarzga olingan pul mablag‘lari uchun 
to‘lanadigan foizni kiritish mumkin. Bundan tashqari, korxonalar davlat va 
mahalliy hokimiyat organlari byudjetiga soliqlar to‘laydilar, turli hayriya va 
boshqa fondlarga mablag‘lar kiritadilar. Mablag‘larning qolgan qismi korxona sof 
foydasini tashkil etadi. U korxonaning ishlab chiqarish va ijtimoiy ehtiyojlariga, 
shuningdek 
jamg‘arish (ishlab chiqarishni kengaytirish)ga, atrof-muhit 
muhofazasi, xodimlarni tayyorlash va qayta tayyorlash va boshqa maqsadlarga 
sarflanadi. 
Yalpi foyda 
Soliqlar 
Hayriya va 
boshqa fondlar 
Sof foyda 
Krеdit uchun 
foiz 
Ijara haqi 
Tadbirkorlik 
daromadi 
Ijtimoiy 
fondlar
Kadrlarni 
tayyorlash 
Atrof-muhit 
muhofazasi 
Jamg’arish 

---

102 
Buxgalteriya foydasi sotilgan mahsulot uchun tushgan umumiy pul 
summasidan ishlab chiqarishning tashqi xarajatlari chiqarib tashlash yo‘li 
bilan aniqlanadi. Sh
u sababli buxgalteriya foydasi iqtisodiy foydadan ichki 
xarajatlar miqdoriga ko‘proqdir. Bunda ichki xarajatlar har doim o‘z ichiga normal 
foydani ham oladi. Korxona umumiy pul tushumi tarkibidagi umumiy va 
buxgalteriya xarajatlari hamda foydasining farqlanishini quyidagi tasvir orqali 
yaqqolroq tasavvur etish mumkin (9-chizma). 
 
 
 
= - 
=
- - -
9-chizma. Korxona umumiy pul tushumi tarkibidagi iqtisodiy va buxgalteriya