U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

system: 
tizim katalogi, unda Linux va Unix tizimlarida bo‘lgani 
kabi barcha umumiy kataloglar saqlanadi. 
uventd.rc: 
bu/dev katalogiga yozish uchun konfiguratsiyasi 
fayli. 
vendor: 
bu /system/vendor katalogiga havola 
Android qurilmasida bir nechta bo‘limlar mavjud. Tizim bo‘limi 
Android platformasini, kutubxonalarni, ilovalar, standart dasturlarni 
va tizim ikkilik fayllarini o‘z ichiga oladi. Yuklanuvchi qism (boot 
loader) past darajadagi ishga tushirish dasturlarini o‘z ichiga oladi. 
Yadro va unga tegishli fayllar yuklash bo‘limida joylashgan. Agar 
qurilmangizda texnik xizmat ko‘rsatishingiz kerak bo‘lsa, siz 
kichikroq operatsion tizim nusxasini o‘z ichiga olgan tiklash 
bo‘limidan foydalanasiz. Ushbu rasm ishlamayotgan Android 
qurilmasiga zarur o‘zgartirishlarni kiritish uchun ishlatilishi mumkin. 
Yangilanayotgan qurilma tiklash bo‘limi va yuklash rasmidan 
foydalanishi mumkin. userdata bo‘limi - bu barcha foydalanuvchi 
ma’lumotlari saqlanadigan joy. Bunga foydalanuvchi saqlashi 
mumkin bo‘lgan har qanday rasmlar, musiqa, videolar va ilova 

---

408 
ma’lumotlari kiradi. Ushbu qism juda muhimdir. Ohirgi bo‘lim bu 
kesh. Doimiy ravishda ishlatiladigan ma’lumotlar ushbu bo‘limda 
saqlanadi. U yerda tiklash ma’lumotlari, simsiz tarmoq orqali yuklab 
olingan har qanday xizmat paketlari saqlanadi.
Zararli dasturlar 
Google foydalanuvchilarga ilovalarni tarqatishda Play Storedan 
foydalaniladi. Taqdim etilgan ilovalarni Play Store-ga qo‘shish va 
sotishdan oldin tekshirish jarayonidan o‘tishi kerak. Ammo, bu 
tekshirish jarayoni mukammal emas. Ba’zan, zararli dasturlar Play 
Store orqali qurilmalarga kiritilishi mumkin. Google tekshirish 
jarayonini takomillashtirdi, ammo zararli dastur har doim buni amalga 
oshirishi mumkin. Bundan tashqari, albatta, foydalanuvchilar uchinchi 
tomon manbalaridan o‘rnatilgan ilovalarni tekshirishni o‘chirib 
qo‘yishlari mumkin. Aslida, Android mobil zararli dasturlarning 
asosiy maqsadiga aylangan bo‘lsa-da, haqiqat shundaki, ushbu zararli 
dasturlarning katta qismi asosan Osiyo va Yaqin Sharqda joylashgan 
uchinchi tomon ilovalar do‘konlaridan keladi (Forbes, 2014). Google 
Play Store-ga yuborilgan ilovalarning zararli harakatlarni sinchkovlik 
bilan tekshirilishini ta’minlash uchun ko‘p vaqt va kuch sarflaydi. 
An’anaviy kompyuter qurilmalari o‘rniga mobil qurilmalardan tobora 
ko‘proq foydalanilayotganligi sababli, mobil qurilmalarga zararli 
dasturlarning hujumlari ko‘proq uchramoqda. Shu sababli, ba’zi 
Android qurilmalarini ishlab chiqaruvchilar o‘zlarining qurilmalariga 
zararli dasturlardan himoya qilish dasturlarini o‘rnatmoqdalar.
Shunday qilib, foydalanuvchilar o‘zlari uchun antivirus dasturlarini 
izlashlari va o‘rnatishlari shart emas. Agar foydalanuvchilar uchinchi 
tomon manbalaridan dasturlarni o‘rnatish usullarini topa olsalar ham, 
antivirus dasturi uni aniqlaydi. Android qurilmalaridagi sozlamalar 
ilovasida “Ekranni bloklash va xavfsizlik” bo‘limidan “qurilma 
xavfsizligi”ni topasiz. Bundan foydalanish orqali qurilmangizni 
tahdidlar uchun tekshirishingiz mumkin. Siz turli xil parametrlarni 
9.24- rasmda Samsung plan-shetida “Qurilma xavfsizligi” bo‘limida 
ko‘rishingiz mumkin.
Ushbu planshet tekshirishdan o‘tkazildi. Dastur odatda zararli 
dasturlarni tekshirishni rejalashtirmaydi. Foydalanuvchilarni ushbu 
parametrga o‘tishini va qo‘lda tekshirishni boshlashni talab qiladi. 
Ammo, siz Samsung himoyani ta’minlash uchun taklif qiladigan ba’zi 

---

409 
qo‘shimcha funksiyalarni ko‘rishingiz mumkin. Albatta, bu barcha 
Android qurilmalarida keng tarqalmagan, chunki Knox - bu 
Samsungning xavfsizlik funksiyasidir.
9.24- rasm. Knox xavfsizlik funksiyasi