|
7.3. Tarmoq kompyuterlarini tashkil etish va boshqarish
mexanizmlari
Peer-to-peer arxitekturasi
Garchi bugungi kunda Internetda mavjud bo‘lgan ko‘pgina
dasturlar mijoz-server arxitekturasidan foydalanishsada, "peer-to-
peer" (P2P) deb nomlangan arxitekturani ishlatish g‘oyasi e’tiborni
jalb qildi. Ushbu arxitekturada ikki tengdosh kompyuter (noutbuk, ish
stoli yoki mainframe) o‘zaro almashish xizmatlari uchun bir-biri bilan
aloqa o‘rnatishi mumkin. Ushbu arxitektura ba’zi sohalarda, masalan,
mijoz audio-video fayli kabi katta faylni uzatmoqchi bo‘lsa, mijoz-
server arxitekturasi server mashinasiga juda ko‘p yuklama berilganida.
Ikkita tengdosh serverga bormasdan bir-birlariga ixtiyoriy fayl yoki
ma’lumot almashishi kerak bo‘lsa, bu g‘oya qiziq hisoblanadi. Shu
bilan birga, P2P arxitekturasi mijoz-server arxitekturasini e’tiborsiz
qoldirmasligini ta’kidlashimiz kerak.
Aslida,
bu
jarayonda
ishtirok
etishni
istagan
ba’zi
foydalanuvchilar tomonidan server vazifasini bo‘lishishdir. Masalan,
254
bir nechta mijozlarga ulanishga ruxsat berishning o‘rniga va har biri
katta faylni yuklab olishning o‘rniga, server har bir mijozga faylning
bir qismini yuklab olishga va keyin uni bir-birlari bilan bo‘lishishga
ruxsat berishi mumkin. Faylning bir qismini yuklab olish yoki yuklab
olingan faylni almashish jarayonida kompyuter mijoz va boshqa
serverning rolini o‘ynashi kerak. Boshqacha aytganda, kompyuter bir
lahzada ma’lum bir dastur uchun mijoz, boshqa vaqtda esa server
bo‘lishi mumkin. Ushbu dasturlar endi tijorat tomonidan boshqariladi
va Internetning rasmiy qismi emas.
DHCP
TCP/IP protokoli to‘plamidan foydalanadigan har bir kompyuter
o‘z IP manzilini bilishi kerak. Agar kompyuter sinfsiz manzilni
ishlatsa yoki tarmoqostining a’zosi bo‘lsa, shuningdek, uning quyi
tarmoq
maskasini bilishi kerak.
Bugungi kunda
aksariyat
kompyuterlar ikkita ma’lumotga muhtoj: boshqa tarmoqlar bilan
bog‘lanish uchun standart protokol manzili va manzillar o‘rniga
nomlardan foydalanish uchun serverining manzili. Boshqacha qilib
aytganda, odatda to‘rtta ma’lumot kerak:
Kompyuterning IP manzili;
Kompyuterning tarmoqosti maskasi;
Marshrutizatorning IP manzili;
Nomlar serverining IP manzili.
Ushbu to‘rtta ma’lumot konfiguratsiya faylida saqlanishi
mumkin va yuklash jarayonida kompyuter tomonidan unga kirish
mumkin. Ammo disksiz ish stansiyasi yoki birinchi marta ishga
tushirilgan diskka ega kompyuter haqida nima deyish mumkin?
Disksiz kompyuter bo‘lsa, operatsion tizim va tarmoq dasturlari
faqat o‘qish uchun xotirada saqlanishi mumkin (ROM). Biroq,
yuqoridagi ma’lumotlar ishlab chiqaruvchiga ma’lum emas va
shuning uchun uni ROM-da saqlash mumkin emas. Ma’lumotlar
mashinaning shaxsiy konfiguratsiyasiga bog‘liq va mashina ulangan
tarmoqni belgilaydi. DHCP xost konfiguratsiyasining rasmiy protokoli
bo‘lishidan oldin, ushbu taklif uchun ba’zi boshqa protokollar
ishlatilgan. Biz ularni bu yerda qisqacha tasvirlaymiz.
RARP
255
Internet davrining boshida, yuklangan kompyuter uchun IP
manzilini ta’minlash uchun Reverse Address Resolution Protocol
(RARP) protokoli ishlab chiqilgan. RARP aslida ARP ning versiyasi
bo‘lib, ARP IP manzilni fizik manzilga xaritada joylashtiradi: RARP
fizik manzilni IP manzilga xaritada joylashtiradi. Biroq, bugungi
kunda RARP ikkita sababga ko‘ra eskirgan. Birinchidan, RARP
ma’lumotlar bog‘lanish sathining uzatish xizmatidan foydalangan,
ya’ni RARP serveri har bir tarmoqda bo‘lishi kerak. Ikkinchidan,
RARP faqat kompyuterning IP manzilini taqdim qilishi mumkin,
ammo bugungi kunda kompyuter yuqorida aytib o‘tilgan barcha to‘rtta
ma’lumotga muhtoj.
BOOTP
Bootstrap Protocol (BOOTP) - bu DHCP ning dastlabki
avlodidir. Bu RARP protokolining ikkita kamchiliklarini bartaraf etish
uchun mo‘ljallangan mijoz-server protokoli. Birinchidan, u mijoz-
server dasturi bo‘lganligi sababli BOOTP serveri Internetning istalgan
joyida bo‘lishi mumkin. Ikkinchidan, yuqorida biz aytib o‘tgan barcha
ma’lumotlarni, shu jumladan IP manzilni ham berishi mumkin.
Yuqorida tavsiflangan to‘rtta ma’lumotni berish uchun, u RARP
protokoli bo‘yicha barcha cheklovlarni olib tashlaydi. BOOTP - bu
statik konfiguratsiya protokoli. Mijoz o‘z IP manzilini so‘raganda,
BOOTP serveri mijozning fizik manzili va uning IP manzili bilan mos
keladigan jadvalga murojaat qiladi. Bu fizik manzil va mijozning IP
manzili o‘rtasidagi bog‘lanish allaqachon mavjudligini anglatadi.
Ulanish oldindan belgilanadi.
Dinamik konfiguratsiya protokoli kerak bo‘lgan ba’zi holatlar
mavjud. Masalan, xost bir fizik tarmoqdan boshqasiga o‘tganda, uning
fizik manzili o‘zgaradi. Boshqa bir misol sifatida, host vaqtincha IP
manzilidan foydalanilishini xohlaydigan holatlar mavjud. BOOTP bu
vaziyatlarni bajara olmaydi, chunki fizik va IP manzillar orasidagi
bog‘lanish statik va ma’mur tomonidan o‘zgartirilmaguncha jadvalda
o‘rnatiladi. DHCP ushbu kamchiliklarni bartaraf etish uchun ishlab
chiqilgan.
DHCP
Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) - bu disksiz
kompyuter yoki birinchi marta ishga tushirilgan kompyuter uchun
to‘rtta ma’lumotni berish uchun yaratilgan mijoz-server protokoli.
256
DHCP BOOTP ning vorisi hisoblanadi. BOOTP eskirgan deb
hisoblansa ham, konfiguratsiya uchun BOOTP dan foydalanadigan
ba’zi tizimlar mavjud bo‘lishi mumkin. DHCP mijozi va serveri bitta
tarmoqda yoki turli tarmoqlarda bo‘lishi mumkin. Keling, har bir
holatni alohida muhokama qilaylik.
Do'stlaringiz bilan baham: |
