U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Ethernet tarmoqlari 
Ethernet (IEEE 802.3) eng keng tarqalgan tarmoqni tashkil etish 
usuli. Ethernet tarmoqlarining asoschisi Robert Metcalfe (R. Metcalfe 
1973). Keyinchalik u tarmoq texnologiyalari sohasidagi eng mashhur 
kompaniyalardan biri bo‘lgan 3COM kompaniyasiga asos soldi. 
Ethernet-ning asosiy g‘oyalari har bir tarmoq kompyuteriga 
biriktirilgan va tarmoqlarda paketlarning resurslari va qabul 
qiluvchilarni aniqlash uchun ishlatiladigan koaksial kabel (BNC) va 
48 bitli manzil (MAC manzil) dan foydalanishdir. Dastlab Ethernet 
tezligi 3 Mbit/s gacha bo‘lgan. Hozirgi vaqtda u 100 Gbit/s gacha 
oshirildi (Gigabit Ethernet).
TCP/IP modeli 
TCP/IP protokoli har bir xostning (kompyuterning) IP-
manzillaridan foydalanishga asoslangan: a,b,c,d (barcha to‘rt raqamlar 

---

223 
0 dan 255 gacha oraliqda) va tarmoq orqali xabarda qabul qiluvchi 
manzili va paket raqamini o‘z ichiga olgan belgilangan o‘lchamdagi 
paketlarni yo‘naltirishni ta’minlaydi. TCP/IP protokoli tarmoq 
paketlarini tashishni ta’minlaydi, xabar jo‘natuvchi tomonidan 
paketlarga bo‘linadi va xabar qabul qiluvchi tomonidan paketlardan 
yig‘iladi. IP manzil kompyuter foydalanuvchisiga Internet provayder 
tomonidan doimiy ravishda belgilanishi (statik) mumkin, yoki, 
Internetga kirishda dinamik (har safar har xil) ravishda tayinlanishi 
mumkin. TCP/IP uchun eng keng tarqalgan zamonaviy nom Internet 
protokol to‘plami (Internet Protocol Suite) hisoblanadi. TCP/IP 
stekida 4 ta pog‘ona belgilangan. 
 
TCP/IP stekining 
amaliy pog‘onasi
OSI modelining eng yuqori 
uchta pog‘onasiga mos keladi: amaliy, taqdimot va seans. Tizim 
tomonidan taqdim etilgan xizmatlarni foydalanuvchi dasturlari bilan 
birlashtiradi. Turli mamlakatlar va tashkilotlarning tarmoqlarida ko‘p 
yillar davomida ishlatilgan TCP/IP stek ko‘plab protokollar va amaliy 
pog‘onadagi xizmatlarni o‘z ichiga olgan. Bularga FTP, telnet, SMTP, 
HTTP va boshqalar kiradi. 
TCP/IP stekining