151
o‘rtasidagi farqlar orasida disk yo‘laklari va sektorlarining dizayni
mavjud. Sektorlarning konsentrik yo‘laklaridan tashkil topgan magnit
disk doimiy tezlikda aylanadi - bu doimiy burchak tezligi (CAV -
constant angular velocity) deb nomlanadi. Diskning tashqi tomonidagi
sektorlar, ichki tomonidagi o‘qish/yozish boshlariga qaraganda tezroq
aylanishi sababli, tashqi sektorlar disk markaziga yaqin joylashgan
sektorlarga qaraganda ancha katta. Ushbu format saqlash joyini isrof
qiladi, ammo ma’lumotlarni olish
tezligini maksimal darajada
oshiradi.
Boshqa tomondan, optik disk 4.11-rasmda ko‘rsatilgandek,
markazdan disk chetigacha cho‘zilgan bir xil o‘lchamdagi
sektorlarning bitta spiral yo‘lakidan iborat. Ushbu alohida yo‘lak ham
sektorlarga ega, ammo diskdagi joylashuvidan qat’iy nazar barcha
sektorlar bir xil hajmda bo‘ladi.
4.11- rasm. Optik diskda sektorlar (hamma sektorlar bu yerda
ko‘rsatilmagan) butun disk bo‘ylab bir xil hajmga ega. Diskovod
kompensatsiya qilish uchun tezlikni o‘zgartiradi, lekin doimiy chiziqli
tezlikda (CLV) aylanadi
Ushbu dizayn sizga optik diskka bir xil o‘lchamdagi magnit disk
bilan taqqoslaganda ko‘proq sektorlarni va ko‘proq ma’lumotlarni
joylashtirish imkonini beradi. Diskovod sektorning diskdagi o‘rnini
152
qoplash uchun diskning aylanish tezligini sozlaydi - bu doimiy
chiziqli tezlik (CLV- constant linear velocity) deb nomlanadi. Shuning
uchun, diskning markazida joylashgan sektorlarni o‘qish
uchun disk
tezroq va tashqi chetiga yaqin sektorlarni o‘qish uchun sekinroq
aylanadi. Agar siz diskovodni amalda tinglayotgan bo‘lsangiz, u
ushbu
sozlamalarni
o‘zgartirganda,
u
tezligini
qanday
o‘zgartirayotganini eshitishingiz mumkin.
Optik disk diskovodi ishlashining eng muhim ikkita ko‘rsatkichi
ma’lumot uzatish tezligi va o‘rtacha kirish vaqti hisoblanadi.
Ma’lumot uzatish tezligi sekundiga megabaytlarda o‘lchanadi va
diskdan katta hajmdagi ma’lumotlarni o‘qish mumkin bo‘lgan tezlikni
anglatadi. Ushbu omil ketma-ket kirishni talab qiladigan dasturlar,
masalan, audio va videoni ishga tushurish uchun juda muhimdir.
Masalan, tezkor ma’lumot uzatish tezligiga ega DVD,
videofaylni sekinroq uzatish tezligiga ega bo‘lgan
qurilmaga
qaraganda, yozilgan video segmentini ishga tushurishda kamroq
kadrlar qisqarishiga olib keladi. Bu yanada yumshoqroq tasvirni
yaratadi.
Ammo ketma-ket saqlanmagan ma’lumotlarni olish uchun
diskovodga kirish vaqti muhimroq bo‘lishi mumkin.
Boshni diskdagi
muayyan joyga o‘tkazish uchun talab qilinadigan o‘rtacha vaqtni
ko‘rsatadigan kirish vaqti millisekundlarda (ms) ko‘rsatilgan. Eng
tezkor qurilmalar eng kichik o‘rtacha kirish vaqtiga ega, bu tasodifiy
ma’lumotlarni qidirishda eng muhim omil hisoblanadi, masalan,
ma’lumotlar bazasida.
Shuning uchun, tezkor ma’lumot uzatish
tezligi, diskga ketma-ket kirish uchun, masalan, videoni ishga
tushurishda
muhimdir, ammo tezkor kirish vaqti diskda keng
tarqalgan ma’lumotlarni olishda juda muhimdir.
Optik diskovodlarning uchinchi muhim xususiyati kesh hajmi.
Garchi bu tezlikni o‘lchash bo‘lmasa ham, kesh hajmi qabul
qilinadigan ish samaradorligiga sezilarli ta’sir qiladi. Qurilma keshi
bufer
vazifasini bajaradi, ma’lumot bloklarini diskga uzatadi,
foydalanuvchi yaqinda olingan ba’zi ma’lumotlarni qayta o‘qishni
xohlashini kutadi, agar ma’lumot keshda qolsa tezda bajarilishi
mumkin. Ba’zi hollarda, kesh diskdagi keyingi ma’lumot
blokini
qidirib, oldindan o‘qish uchun bufer vazifasini bajarishi mumkin.
Oldindan o‘qish keshlari uzluksiz ma’lumotlar oqimi mavjud
bo‘lganda, multimediyani ishga tushirish uchun eng foydali bo‘lishi
153
mumkin. Biroq, ular tezda to‘lishi sababli, oldindan o‘qish keshlari
ma’lumotlar bazasini yoki elektron kitoblarni ko‘rib chiqishda foydali
bo‘lishi mumkin. Bunday hollarda,
kesh foydalanuvchi joriy
ma’lumotni o‘qiyotganda tiklanishni amalga oshiradi.
Disklarning tarqatgichi va hajmiga qarab optik disk tizimlarining
bir necha turlari mavjud: 4.12- rasmda ko‘rsatilgandek CD, DVD va
Blu-ray.
Ma’lumotlarni optik diskka joylashtirish uchun yuqori
intensivlikdagi lazer nurlari diskdagi chuqurchalarni kuydiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
