188
qaramasdan, bu miqdor manzillanyotgan ma’lumot hajmining 0,005
% atrofida bo‘ladi.
5.3. Fayllar, ularning turlari va atributlari
Fayl nomlari
Barcha fayl turlari belgili nomga ega bo‘ladi.
Fayl tizimini
ierarxik
tashkil
qilishda
odatda
quyidagi
fayl
nomlaridan
foydalaniladi:
Sodda belgili nom;
To‘liq belgili nom;
Belgilinomgataa’luqliginiko‘rsatuvchinomlar;
Noyob nomlar (sonli identifikatorlar).
Sodda yoki qisqa belgili nomlar, bitta katalog qismida faylni
identifikatsiyalaydi. Sodda nomlar dasturchi va foydalanuvchi
fayllariga
taqdim etiladi, shu sababli ular belgi ro‘yhati va belgi
nomlari OT da cheklangan holatda ishtirok etishi kerak. Yaqin
vaqtlargacha bu oraliq qisqa bo‘lgan. MS-DOS FAT fayl tizimida
nom uzunligi bilan chegaralangan (8 ta belgi – nomning o‘zi, 3 ta
belgi – nomning kengaytmasi), Unix OT ning ko‘plab
versiyalari
qo‘llab-quvvatlaydigan s5 fayl tizimida esa oddiy belgili nomlar 14 ta
belgidan ko‘p bo‘lmasligi kerak. Biroq foydalanuvchiga uzun nomlar
bilan ishlash qulay, shu sababli ular shu yoki boshqa fayl haqida
gapirilayotganligi tushunarli bo‘lishi uchun faylga eslab qolish oson
bo‘lgan nomlar berishga imkon beradi.
Shu bois zamonaviy fayl
tizimlari, hamda takomillashtirilgan variantda uzun sodda belgili
nomli fayllarni qo‘llab-quvvatlovchi fayl tizimlari mavjud. Masalan,
Windows oilasiga OT tarkibiga kiruvchi NTFS va FAT32 fayl
tizimlarida, fayl nomi 255 ta belgigacha bo‘lishi mumkin.
Sodda nomli fayl va kataloglarga misol:
operatsion tizimlar.doc;
project.exe;
lecture1.doc;
1-ma’ruza.ppt.
Fayl tizimi ierarxiyasida turli xil fayl, ular turli xil kataloglarda
joylashish sharti orqali sodda belgili
nomli bir xil nomlarga ega
bo‘lishga
ruhsat
etiladi.
Buyerdako‘pfaylli
–
bittasisoddanomlisxemaishlatiladi.
189
Bundaytizimdabirma’noliidentifikatsiyafayliuchunto‘liqnombilannoml
ashdanfoydalaniladi.
To‘liqnomildizdanushbufaylgachabo‘lganyo‘lorqalisoddabelgili
barchakataloglarzanjirinio‘zidataqdimetadi.
Bundayko‘rinishdato‘liqnomnomlartarkibidabo‘ladi,
ya’nisoddanomlarOTajratgichidabir-biridanalohidaqabulqiladi.
Ajratgichsifatidako‘pinchato‘g‘rivateskarichiziqishlatiladi,
shusabablikatalogildiziniko‘rsatilmaydi. 6.1b-rasmda Main.exe sodda
nomiga ega ikkita fayl ko‘rsatilgan, biroq ular /depart/Main.exe va
/user/Anvar/Main.exe nomlari bilan farqlanadi.
Fayl va uning to‘liq nomi o‘rtasida daraxtsimon fayl tizimida
bitta fayl – bitta to‘liq nomga mos bir ma’noni bildiradi. Tarmoq
tuzilishiga ega fayl tizimida fayl bir nechta kataloglar tarkibiga kirishi
mumkin, demak bir nechta to‘liq nomlarga ega bo‘ladi, bu yerda bitta
fayl – ko‘plab to‘liq nomga mos keladi. Ikkala holatda ham fayl to‘liq
nomni bir ma’noli identifikatsiyalaydi.
Fayl nisbiy nomga ham
tenglashtirilishi mumkin.
Fayl nisbiy nomi “joriy katalog” tushunchasi orqali aniqlaniladi.
Fayl tizimi katalogida bittasi har bir vaqt onida har bir foydalanuvchi
uchun joriy fayl bo‘ladi, chunki bu katalogni OT buyrug‘i asosida
foydalanuvchining o‘zi tanlaydi. Fayl tizimi faylli to‘liq nomini
shakllantirish uchun nisbiy nomga qo‘shimcha sifatida keyinchalik
foydalanish maqsadida joriy katalog nomini belgilaydi. Foydalanuvchi
nisbiy nomni qo‘llash orqali joriy
katalogdan ushbu faylgacha
marshrut yo‘li orqali katalogni fayl zanjir nomini identifikatsiyalaydi.
Masalan, agar joriy katalog /user katalogi bo‘lsa, unda faylning nisbiy
nomi
/user/Anvar/Main.exe
quyidagi
shaklda
ifodalanadi:
Anvar/Main.exe.
Belgili nomlar foydalanuvchi uchun qulay, lekin operatsion
tizim uchun emas. OT o‘zining ichki maqsadlari uchun faylga noyob
nomlarni taqdim etadi. Ya’ni bitta fayl – bitta noyob nom kabi. Noyob
nom foydalanuvchi fayliga yoki ilovasiga
taqdim etilgan bir xil bir
yoki bir nechta belgili nomlari mavjud bo‘ladi. Noyob nomlar faqat
operatsion tizimda foydalanishga mo‘ljallanadi va o‘zida identifikator
sonlarini nomoyon qiladi. Bunday noyob nomli faylga Unix tizimida
indeksli tavsiflovchi raqamini misol qilib keltirish mumkin
Do'stlaringiz bilan baham: 
