U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Jarayon va oqim obyektlari 
Windows jarayon bilan bog‘liq obyektlarning ikki turidan 
foydalanadi: jarayonlar va oqimlar. Jarayon - bu foydalanuvchi 
vazifasi yoki xotira va ochiq fayllar kabi resurslarga ega bo‘lgan 
dasturga mos keladigan obyekt.
Kirish
tokeni 
Jarayon 
obyekti 
Virtual manzil deskriptori 
Deskriptor jadvali 
Deskriptor 1 
Deskriptor 2 
Deskriptor 3 
Oqim x 
Fayl y 
Qism z 
Mavjud obyektlar 

---

373 
Oqim bu ketma-ket ishlaydigan va uzilib qolgan vazifaning 
taqsimlangan birligi, shuning uchun protsessor boshqa oqimga o‘tishi 
mumkin.
9.9- rasm. Windowsda jarayon (a) va oqim (b) obyektlari 
Windows ning har bir jarayoni 9.9(a)- rasmda ko‘rsatilgan 
umumiy tuzilishi ko‘rsatilgan obyekt bilan ifodalanadi. Har bir 
jarayon bir qator atributlar bilan belgilanadi va bajarilishi mumkin 
bo‘lgan harakatlar yoki xizmatlar soni bilan belgilanadi. Jarayon 
interfeysning e’lon qilingan usullari to‘plami orqali chaqirilganda 
xizmatni amalga oshiradi. Windows yangi jarayonni yaratganda, u 
Jarayon
Jarayon IDsi 
Xavfsizlik tavsifi 
Asosiy ustuvorlik 
Protsessorni 
odatiy 
bog’lash 
Kvota cheklovlari 
Bajarilish vaqti 
K/Ch hisoblagichlari 
Virtual 
mashina 
operatsiyalari 
hisoblagichi 
Istisno/Xatoliklarni 
tuzatish portlari 
Chiqish holati 
Jarayonni yaratish 
Jarayonni ochish 
So‘rov 
jarayoni 
ma’lumoti 
Jarayon 
ma’lumotini 
o‘rnatish 
Joriy jarayon 
Jarayonni tugatish 
Oqim
Oqim IDsi 
Oqim konteksti 
Dinamik ustuvorlik 
Asosiy ustuvorlik 
Oqim 
protsessorining 
yaqinligi 
Oqimni bajarilish vaqti 
Ogohlantirish holati 
To‘xtalishlar soni 
Taqlid tokeni 
Tugatish porti
Oqimdan chiqish holati 
Oqimni yaratish 
Oqimni ochish
So‘rov oqimi ma’lumoti 
Oqim 
ma’lumotini 
o‘rnatish 
Joriy oqim 
Oqimni tugatish 
Kontekstni olish 
Kontekstni o‘rnatish 
To‘xtatib turish 
Davom ettirish 
Oqimni ogohlantirish 
Sinov 
oqimini 
ogohlantirish 
Tugatish 
portini 
ro‘yhatdan o‘tkazish 
Obyekt 
turi 
Obyekt 
turi 
Obyekt
asosiy
atributlari 
Obyekt
asosiy
atributlari 
Xizmatlar 
Xizmatlar 
(a)
Jarayon obyekti 
(b) Oqim obyekti 

---

374 
yangi obyekt namunasini yaratish uchun shablon sifatida Windows 
jarayoni uchun belgilangan obyekt sinfini yoki turini ishlatadi. 
Yaratish vaqtida atribut qiymatlari belgilanadi. 9.1- jadvalda jarayon 
obyekti uchun har bir obyekt atributlarining qisqacha ta’rifi berilgan. 
Windows jarayonida bajarish uchun kamida bitta oqim bo‘lishi kerak. 
Ushbu oqim keyinchalik boshqa oqimlarni yaratishi mumkin. Ko‘p 
protsessorli tizimda bir xil jarayonning bir nechta oqimlari parallel 
ravishda bajarilishi mumkin. 9.2- jadvalda oqim obyekti atributi 
qiymati ko‘rsatilgan. Masalan, oqim protsessorining o‘xshashligi - bu 
oqimni bajaradigan ko‘p protsessorli tizimdagi protsessorlar 
to‘plamidir; ushbu to‘plam jarayon protsessorining yaqinligiga teng 
yoki pastki qismidir. Oqim obyektlarining atributlaridan biri, 
oqimning so‘nggi boshlanishida protsessor registrlari qiymatlarini o‘z 
ichiga olgan kontekst ekanligiga e’tibor bering. Ushbu ma’lumot 
oqimlarni to‘xtatib turish va davom ettirishga imkon beradi. Bundan 
tashqari, oqim to‘xtatilganda uning kontekstini o‘zgartirib, oqim 
holatini o‘zgartirish mumkin. 
9.1- jadval. Windowsda jarayon obyekti atributlari 
Jarayon IDsi 
Operatsion tizim uchun jarayonni aniqlaydigan 
noyob qiymat 
Xavfsizlik tavsifi 
Obyektni kim yaratganligini, unga kim kirishi 
yoki undan foydalanishi mumkinligini va kimga 
obyektga kirish huquqi berilmaganligini tavsiflab 
beradi 
Asosiy ustuvorlik 
Jarayon oqimlari uchun asosiy ishga tushirish 
ustuvorligi 
Protsessorni standart 
bog‘lash 
Jarayon ishga tushiradigan standart protsessorlar 
to‘plami 
Kvota cheklovlari 
Tizimning sahifali va sahifali bo‘lmagan 
maksimal 
xotirasi, 
foydalanuvchi 
fayllarini 
ishlatishi mumkin bo‘lgan fayl maydoni va 
protsessor vaqti 
Bajarilish vaqti 
Jarayonda barcha oqimlarning bajarilish umumiy 
vaqti 
K/Ch hisoblagichlari 
Jarayon 
oqimlari 
bajargan 
kiritish/chiqarish 
operatsiyalari 
soni 
va 
turini 
yozadigan 
o‘zgaruvchilar 

---

375 
Virtual 
mashina 
operatsiyalari 
hisoblagichi 
Jarayon 
oqimlari 
bajargan 
virtual 
xotira 
operatsiyalarining soni va turlarini yozadigan 
o‘zgaruvchilar 
Istisno/Xatoliklarni 
tuzatish portlari 
Jarayon menejeri jarayon oqimlaridan biri istisno 
qilsa, xabar yuboradigan jarayonlararo aloqa 
kanallari. Odatda ular mos ravishda muhit quyi 
tizimi va xatoliklarni tuzatish jarayonlari bilan 
bog‘liq 
Chiqish holati 
Jarayonni tugatish uchun sabab 
9.2- jadval. Windowsda oqim obyekti atributlari 
Oqim IDsi 
serverga murojaat qilganda oqimni aniqlaydigan 
noyob qiymat 
Oqim konteksti 
Tizimning ishlash holatini belgilaydigan registr 
qiymatlari va boshqa o‘zgaruvchan ma’lumotlar 
to‘plami 
Dinamik ustuvorlik 
Har qanday vaqtda oqimning bajarilish ustuvorligi 
Asosiy ustuvorlik 
Oqimning 
dinamik 
ustuvorligining 
pastki 
chegarasi 
Oqim protsessorining 
yaqinligi 
Oqim bajarilishi mumkin bo‘lgan protsessorlar 
to‘plami, bu oqimlar to‘plami yoki protsessorning 
oqim jarayoni uchun barcha yaqinligi 
Oqimni 
bajarilish 
vaqti 
Foydalanuvchi rejimida va yadro rejimida 
bajarilgan umumiy vaqt 
Ogohlantirish holati 
Kutayotgan 
oqimning 
asinxron 
protsedura 
chaqirig‘ini bajarilayotganini ko‘rsatuvchi bayroq 
To‘xtalishlar soni 
Qayta tiklanmagan holda, ushbu oqim bajarilishi 
necha marta to‘xtatilganligi soni 
Taqlid tokeni 
Tizimga boshqa jarayon nomidan operatsiyalarni 
bajarishga imkon beradigan vaqtinchalik kirish 
tokeni (quyi tizimlar tomonidan ishlatiladi) 
Tugatish porti
Jarayonlar menejeri oqim tugashi bilan xabar 
yuboradigan jarayonlararo aloqa kanali (quyi 
tizimlar tomonidan ishlatiladi) 
Oqimdan 
chiqish 
holati 
Oqimni tugatish uchun sabab 

---

376