U. N. Tashkenbayevning umumiy tahriri ostida

MATN YUZASIDAN SAVOLLAR
KADRLAR

---

79
Yangi texnologiyalar yangi me’yorlarni yaratish zarurligini keltirib 
chiqaradi. 
Ilm-fan qonunchilikning va axloqning rivojlanishidan oldin yuradi. 
1945-yilda bu narsa atom bombasi yordamida hayotni yo‘q qilish bilan 
bog‘liq bo‘lgan mash’um voqealarga olib keldi, endilikda esa bu bepusht-
likni yengishga imkon beradigan texnologiyalar yordamida hayotni yara-
tish bilan bog‘liq bo‘lib kelmoqda.
Ko‘pchiligimiz angliyalik Braunlar oilasi bilan birga xursand bo‘ldik, 
chunki sinov naychasidan birinchi bola Luiza dunyoga keldi. Biz bunga 
o‘xshagan boshqa tengi yo‘q holatlarda bolalar tug‘ilishidan, masalan, 
vaqti kelganda ona organizmiga ko‘chirib o‘tkazish uchun muzlatilgan 
embrionlardan sog‘lom bolalarning dunyoga kelganidan ham xursand 
bo‘ldik.
Avstraliyada ikkita muzlatilgan embrion juda ko‘p axloqiy va yuridik 
savollarning paydo bo‘lishiga olib keldi. Ushbu embrionlarni Mario 
Riosning xotini Elza Riosga ko‘chirish mo‘ljallangan edi. Avvalgi ko‘chirib 
o‘tkazish omadsiz yakunlandi va Rioslar yana bir bor urinib ko‘rishga 
qaror qilishdi. Biroq ikkinchi urinishdan oldin Rioslar samolyot halokati 
natijasida vafot etishdi.
Avstraliya gospitalida muzlatilgan embrionlarni nima qilish kerak 
edi? Ularni boshqa birovga o‘tkazish mumkinmi? Xohlovchilar ko‘p edi. 
Ammo bu embrionlar Rioslarning boy merosiga egalik qila oladimi? Yoki 
ularni yo‘q qilib tashlash kerakmi? Shubhasiz, Rioslar bu haqda hech 
qanday ko‘rsatma qoldirishmagan.
Avstraliyada bu muammoni o‘rganish uchun komissiya tuzildi. Oldingi 
haftada komissiya o‘z hisobotini e’lon qildi. Komissiya a’zolari embrionlarni 
eritish kerakligi haqida qaror qabul qilishdi. Chunki embrionlarni kimgadir 
ko‘chirib o‘tkazish uchun uning egalarining roziligi kerak edi, ammo 
bunday rozilik berilmagan. Komissiya, shuningdek, embrionlar hozirgi 
holatida tirik emasligi va ularda tiriklarga xos huquqlar yo‘qligi, bu esa, o‘z 
navbatida, ularni yo‘q qilinishi mumkin ekanligini qayd etdi.
Komissiya a’zolari noaniq yuridik va axloqiy me’yorlarga asoslangan 
holda qaror qabul qilganlarini tushunishardi. Shuning uchun ular uch oy