U burxanov, T. Atam uradov davlat xaridi

Nazorat uchun savollar:
1. Tender savdosida baho va sifat omili nima?
2. Qachon sifat omilining nisbati tanlovlarda yuqori hisoblanadi?
3. Jahon bankining nam unaviy tender hujjatlarida tender g ‘olibini
aniqlashda qaysi omil ustuvor sanaladi?
4. O'zbekiston Respublikasida davlat ehtiyojlari uchun tovarlar xaridini
amalga oshirishda tender savdolarida g ‘otibni baholashda qaysi
m e ’yoriy hujjatdan foydalaniladi?
5. Tender savdolarida mahalliy ishlab chiqaruvchilarga baho imtiyozlari
nima ?
6. Tender savdolarida g ‘olibni aniqlashning xalqaro va milliy amaliyoti
o ‘rtasidagi о ‘xshashlik va farqni tushuntirib bering.

---

I l l bob
. DAVLAT XARIDINI TASHKIL ETISHNING
XORIJIY TAJRIBASI
§ 7. Dvlat xarid tizimini boshqarishning
xorijiy mamlakatlar tajribasi
Davlat xaridini tashkil etish jarayonlarini boshqarish sohasida 
0 ‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar, davlat mablag‘- 
larini samarali boshqarish, shuningdek, xarid jarayonlarida 
raqobat muhitini shakllantirish, kichik biznes va tadbirkorlik 
sub'eklarini ushbu sohaga kengroq jalb etish kabi qator maqsad- 
lami ko‘zlaydi.
Davlat va mahalliy organlar xaridining samarasi amaldagi 
qonunchilik, davlat xaridini tartibga soluvchi organlar fao- 
liyatining samarasi hamda xaridni amalga oshiruvchi xo- 
dimlarning professionallik darajasi kabi omillarga bevosita 
bogTiq1.
Davlat xaridini boshqarishning xorijiy tajribasi, xususan, 
AQSh, Avstraliya, Yevropa Ittifoqi va boshqa rivojlanayotgan 
davlatlar amaliyotini o‘rganish hamda ularning ijobiy tajribalarini 
mamlakatimiz davlat xaridi tizimini boshqarishning samarali 
mexanizmalarini joriy etishda qo‘llash muhim ahamiyat kasb 
etadi.
Davlat xaridini tashkil etishda AQSh tajribasini, ushbu 
mamlakatda davlat xaridini davlat moliyasi tarkibidagi o‘mini 
tahlilidan boshlaymiz. AQSh hukumati mudofaani ta’minlashga, 
ta ’limga, shifoxonlar, yo‘l qurilishi va boshqa umumjamiyat 
ehtiyojlami moliyaviy ta’minlash uchun davlat xarajatlarni amalga 
oshiradi.
AQShda shtatlar hukumati va mahalliy o‘z-o‘zini boshqarish 
organlari tovarlar va xizmatlar sotib olish uchun federal huku- 
matga nisbatan ham ko‘proq xarajatlarni amalga oshiradi.
1 Государственные закупки, http://www.ebrd.com/russian/pagcs/ 
sector/legal/procurement.shtml
75

---

Quyidagi 1-jadvalda AQShda davlat xarajatlarining taqsim- 
lanishi aks ettirilgan. Jadval ma’lumotlari ikki xii tartibda ajratilgan: 
birinchidan — xarajatlarni federal va shtatlar hamda o‘z-o‘zini 
boshqarish organlari o‘rtasida ajratib ko'rsatilgan; ikkinchidan -
davlatning umumiy xarajatlari hamda tovarlar va xizmatlar sotib 
olishga yo‘naltirilgan qismi (ya’ni ijtimoiy to'lovlarni ajratgan 
holda) aks ettirilgan. Ijtimoiy to‘lovlar (transfertlar) — bu uni 
oluvchilarga tovarlar va xizmatlar taklif etilmasdan, to‘lanadigan 
mablag'lardir.