Tuzuvchilar: Usmonov J. T

1.2. JavaScript skriptlash tili va Node JS haqida umumiy tushuncha 
JavaScript - bu veb-sahifalarni interaktiv qilishga imkon beradigan, mijoz 
tomonidan ham, server tomonidan ham qo‘llaniladigan matnga asoslangan 
dasturlash tili. HTML va CSS veb-sahifalarga tuzilish va uslub beradigan tillar 
bo‘lsa, JavaScript veb-sahifalarga foydalanuvchini jalb qiladigan interaktiv 
elementlarni beradi. Siz har kuni ishlatishingiz mumkin bo‘lgan JavaScript-ning 

---

39 
oddiy misollari qatoriga Amazon-dagi qidiruv maydonchasi, The New York 
Times-ga joylashtirilgan yangiliklarni qayta ko‘rib chiqish videosi yoki Twitter-
dagi yangilanishlar kiradi. 
JavaScript-ni qo‘shish veb-sahifani statik sahifadan interaktiv sahifaga 
o‘tkazish orqali foydalanuvchi taassurotlarini yaxshilaydi. JavaScript veb-
sahifalarga dinamik hususiyat beradi, xatti-harakatlarni va animatsiyalarni 
qo‘shadi. 
JavaScript asosan veb-ilovalar va veb-brauzerlar uchun ishlatiladi. Ammo 
JavaScript-ni Internetdan tashqari dasturiy ta'minot, serverlar va o‘rnatilgan 
apparat boshqaruvida ham ishlatishadi. 
Dasturchilar veb va mobil ilovalarni ishlab chiqish va qurish uchun turli xil 
JavaScript frameworklarini ishlatishlari mumkin. JavaScript frameworklari - bu 
JavaScript kodlari kutubxonalarining to‘plamlari bo‘lib, ular dasturchilarga odatiy 
dasturlash funktsiyalari va vazifalari uchun oldindan yozilgan kodlarni taqdim 
etadi - bu veb saytlarni yoki veb ilovalarni oson va tez yaratish uchun imkon 
beradi. 
Ommabop JavaScript-ning oldingi frameworklariga React, React Native, 
Angular, Vue va boshqalar kiradi. Ko‘pgina kompaniyalar Google Chrome-ning 
JavaScript V8 engine ni ustiga C++ dasturlash tili yordamida qurilgan JavaScript 

---

40 
ishlash muhiti bo‘lgan Node.js-dan foydalanadilar. Bunga Paypal, LinkedIn, 
Netflix va Uber kabi bir nechta mashhur misollar keltirish mumkin! 
Veb-saytlar va ilovalardan tashqari, ishlab chiquvchilar JavaScript-dan oddiy 
veb-serverlarni yaratish va Node js - dan foydalangan holda infratuzilmani 
rivojlantirish uchun ham foydalanishlari mumkin. 
Node js - bu veb-brauzerdan tashqarida JavaScript-kodni bajaradigan ochiq 
manba (open source), barcha platformalarda ishlaydigan, server tomon, 
JavaScriptni ishlatish muhiti. Node js dasturchilar JavaScript-ni buyruq satri 
vositalarini yozish uchun va server tomonida skriptlarni yaratish uchun - server 
tomonidan ishlaydigan skriptlarni sahifaning foydalanuvchi veb-brauzeriga 
yuborilishidan oldin dinamik veb-sahifalar tarkibini yaratish uchun ishlatishga 
imkon beradi. Binobarin, Node.js server va mijoz tomonidagi skriptlar uchun turli 
xil tillarni emas, balki veb-dasturlarni bitta dasturlash tili atrofida birlashtirgan 
"hamma joyda JavaScript" paradigmasini ifodalaydi. 
.js JavaScript kodi uchun fayl nomining standart kengaytmasi bo‘lsa ham, 
"Node.js" nomi ushbu kontekstda ma'lum bir faylga ishora qilmaydi va shunchaki 
mahsulot nomidir. Node.js hodisalarga asoslangan arxitekturaga ega bo‘lib, u 

---

41 
asenxron I / O ishlashga qodir. Ushbu dizayn tanlovlari ko‘plab kirish / chiqish 
operatsiyalari bo‘lgan veb-ilovalar, shuningdek, real vaqtga asoslangan veb-
ilovalar (masalan, real vaqtda aloqa dasturlari va brauzer o‘yinlari) uchun 
o‘tkazuvchanlik va o‘lchovni optimallashtirishga qaratilgan.