Tuzuvchilar: Maxmudov A. M

2.12. To’g’ri kurakli «Superfront» ishchi uskunali ekskavatori
«Superfront» ishchi uskunalariga ega bo’lgan ekskavatorlarda cho’michning ishchi trayektoriyasi uchta mexanizm (ko’tarish, kuch berish va burish) ning o’zaro ta’siri natijasida amalga oshiriladi. Ishchi uskuna cho’mich, rukoyat va streladan tashkil topgan. Ko’tarish mexanizmi ko’tarish lebedkasi 16, kanat 7 va bloklar 8,9 dan tashkil topgan. Kuch berish uchun ikkita gidrosilindr 14 lar xizmat qiladi.

26.-rasm. «Su’erfront» ishchi uskunariga ega bo’lgan ekskovator kinematik sxemasi

Karyer gidravlik ekskavatorlari
Karyer gidravlik ekskavatorlari EG-12AU va EG-20U cho’michlari sig’imi 12 va 20 m³. Ishchi uskunalarining barchasi alohida gidravlik yuritmalarga ega.
Gidravlik ekskavator (27-rasm) larda strela 1, rukoyat 2 va cho’mich 3 bir-birlari bilan sharnirli bog’langan. Strela ekskavator korpusi bilan ham sharnirli bog’langan. Ekskavatorning ishchi uskunalari bir-birlari bilan mos ravishda 4, 6 va 5 gidrosilindrlari bilan ta’minlangan.
EG-12AU ekskavatori gidrosilindrlariga bosim ostidagi moyni yetkazib berish uchun har birining zo’riqmasi 900 l/min bo’lgan ikkita nasos qurilmasi va 660 kVt li elektr yuritma bilan ta’minlangan. Gidrotizimdagi umumiy bosim 30 MPa ni tashkil etadi.

27-rasm. EG-12AU gidravlik ekskavatori

Qadamlovchi ekskavator-draglayn
Ekskavator-draglayn (2.5.-rasm) lar cho’michi 4 ko’taruvchi 1 va tortuvchi 5 kanatlarga osiladi. Draglayn strelasi tayanch 6 va yo’naltiruvchi blok 3 ga ega. Ekskavatorning burilish mexanizmi to’g’ri kurakli ekskavatorlarniki kabi tuzilishga ega.
Draglaynlar gusenitsali yoki qadamlovchi mexanizmga ega bo’lgan yurish organi bilan ishlab chiqariladi. Ekskavator ish vaqtida tayanch rama bazasi 7 da o’tiradi.

28-rasm. Ekskavator-draglayn (a) va uning cho’michi (b).

EKG ekskavatorlari ishchi uskunalari

Ishchi uskunalar ekskavator turini va uning konstruktiv sxemasini belgilaydi. Ekskavatorlar ishchi uskunalariga strela, rukoyat, cho’mich va ba’zi ish bajaruvchi mexanizmlar kiradi. Ekskavatorlarda ushbu uskunalarni katta va kichik o’lchamdagilari yoki boshqa turdagilari bilan almashtirish mumkin bo’ladi. Bir cho’michli ekskavatorlar ishchi uskunalarining xilma-xilligiga qaramasdan ularning barchasi ish bajaruvchi organning ekskavator platformasi bilan bog’lanishiga qarab ikki guruhga ajratiladi: qattiq bog’langan, egiluvchan bog’langan. Birinchi guruhga - to’g’ri va teskari kurakli ekskavatorlar, ikkinchi guruhga esa draglaynlar kiradi.

Draglaynning ishchi uskunasi cho’mich va streladan tashkil topadi. To’g’ri va teskari kuraklar ishchi uskunalari esa strela, rukoyat, cho’mich, kuch berish mexanizmi va cho’mich tagini ochish mexanizmlaridan tashkil topgan.
Surilma rukoyatli to’g’ri kuraklar ishchi uskunalarining mavjud konstruksiyalari strelasi konstruksiyasi bo’yicha ikki turga bo’linadi.
• rukoyat balkalari strela atrofidan o’tuvchi tashqi rukoyatli mexanik kuraklar (EKG-5A, EKG-12, EKG-4US, EKG-20);
• rukoyat balkalari strela orasidan o’tuvchi ichki rukoyatli mexanik kuraklar (EKG-10, EKG-15 va ularning modifikasiyalari).
Tashqi rukoyat ikki balkadan tashkil topadi va strelani o’rab turadi. Ichki rukoyat esa bitta balkadan tashkil topadi va strelaning ichidan o’tadi.

29-rasm. Strelaning konstruktiv sxemalari (planda): A - bir balkali (yon taraflaridan tortilgan); b,v - kesim yuzasi to’rtburchak shakldagi bir balkali tayanch zo’g’otalar ochilgan; g, j - butun ramali ikki balkali; d,e - qirqilgan ikki balkali.

Tashqi rukoyatlar kon jinslarini massivdan ajratishda cho’michning yaxshi turg’unligini ta’minlaydi va og’ir sharoitlarda ishlatishga mo’ljallangan mexanik kuraklarda ishlatiladi.

Bir balkali rukoyatlarning afzalliklariga ikki balkali rukoyat bilan solishtirlganda kichik massaga egaligi, o’zining va egarli uzellari konstruksiyasining oddiyligidir. Bir balkali rukoyatlar ko’proq kanatli kuch berish mexanizmi bilan ishlatiladi. Ikki balkali rukoyatlar esa ko’proq tishli-reykali kuch berish tizimida ishlatiladi.