Tuzuvchilar: M. J. Rajabov

' S u b o r d i n a t s i y a   —  xizmatda  kichiklarning  darajama- 
daraia  katlalarga  bo‘ysunishi.
148

---

am m o   bir  xil  bo‘y  sizga  birga-bir  holalda  teng  sulibai 
oiib  borish  /aru ra li  tug'ilganda  ziyon  keltirishi  m unikin 
Shuningdek,  o ' /   suhbatdoshingiz  bilan  bir  xil  bo'yda 
k o '/n i  ko‘zga  lushirib  suhbatlashganda  h am   qiyincliilik
uyg'otadi.
Monarxrii  (davlat  boshlig'ini)  qutlaganda  ayol  kishi 
ta ’zim   qilib,  s o ‘ng  o'tirad i,  erkaklar  esa  bosh  egishadi 
yoki  bosh  k iyim larin i  o 'z la r in i  p o d s h o h d a n   p a s lr o q  
ko'rsatisii  uciiun  olishadi  Hozirgi  zam o n   salomlashish 
ritualida  qadimiy  tiz  ch o 'k ish   belgilari  saqlanib  qolgan. 
B osh q ala rg a  n isb atan   in so n   o 'z in i  q a n c h a   p a s tro q . 
kam larroq  tuisa,  u  oldinga  shunchalik  engashgan  holda 
gavdasini  tuladi.  Biznes  sohasida  m a ’m u riy at  oldida 
d oim o  qulluq  qilishga  m ajbur  b o 'lganlarni  tah q iro n a 
larzda  «tovoq  yalovchilar»  yoki  «sudraluvchilar»  deb 
alashadi
Baxtga  qarshi.  ju d a   k am   narsa  insonning  bo'yini 
b alandroq  ycki  pastroq  ko'rinishda  ta ’sir  qilishi  mum- 
kin.  Shuning  u c h u n   o ‘z  bo'yidan  foydalanishda  b a ’zi 
nafi  tegadigan  imkoniyatlarni  k o ’rib  chiqamiz.
O 'z   gavdasini  atayin  qisib.  kichraytirib  ko'rsatish 
natijasida  boshqalar  to m o n id a n   norozilik  tug'ilishining 
o ld in i  olish  m u n ik in   S h u n in g   u c h u n   yo  1  Uarakati 
qoidashii  buzganiugiz  va  D A N   xodimi  si/n i  lo'xtatgan 
vaziyatning  novcrbal  tom onlarini  ko'rib  chiqamiz.  Bu 
sharoitda  mashinangizga  yaqinlashayotgan  D A N   xodim i 
nazarida  si/  qoidabuzar  b o ‘lib  ko'rinasiz.  H aydovchiiar 
bu  h o l a t d a ,   o d a t d a .   m a s h i n a d a n   t u s h m a y   o y n a n i 
lushirib  kechirim   so 'ra sh a d i.  B u n day   noverbal  xulq- 
alvorning  salbiy  tomonlari:
1.  D A N   xodim i  o ’z  h u au d in i  (paim l  mashinasini) 
lashlab  sizning  hududingizga  (sizning  m ashinangizga) 
bostirib  kirishi  kerak
2.  Sizning  bu  holalda  u zr  so'rashingiz  ishonchsiz 
harakal  hisoblanadi.
3.  M ashinadan  tushm ay  siz  o ‘zirgiz  va  D A N   xodimi 
o 'rtasid a  biror  to'siq  paydo  qilyapsiz.
149

---

Bu  v a z iy a td a   y u q o r id a g i  x u l q - a t v o r   ja /.o n i  o g 'i r -  
lashtirih  sizga  jarima  sollsh  im k o n iy atin i  o sh ira d i  h a n id a  
D A N   x o d im in in g   xi/.mat  m a q o m i   avni  vaqid a  siznikidan 
y u q o r i  e k a n li g in i   h iso b g a   o lib ,  q u y i d a g i c h a   h a r a k a l  
qilishga  inlilib  ko'ring:
1.  D a r h o l   m a s h i n a d a n   l u s h i n g   va  D A N   x o d i m i  
m a s h in a s i  yoniga  kcling.  Bu  h o la td a   u  o ' z   h u d u d in i 
tas h la b   ketishiga  t o 'g 'r i   kclmaydi.
2.  Iloji  b oricha  b o 'y in g iz n i  paslroq  ko'rsatishga  inlilib 
bu kchaying.
3.  O ' z   shaxsingizni  pastga  urib,  siz  m a s 'u liy a ls i/lik  
bilan  a h n io q o n a   ish  qilib  q o 'y g a n in g iz n i  ayling  va  u n in g  
shaxsini  xatoyingizni  k o 'r s a tg a n i  u c h u n   u nga  m in n a t-  
d o r c h i l ik   bildiring.  Siz  u n i n g   o g 'i r   m c h n a t i n i   q a d r -  
lashingizni  bildirib  q o 'y in g .  C h u n k i   u  sizga  o 'x s h a g a n l a r  
bilan  ish  olib  borishiga  t o 'g 'r i   keladi.
4.  U nga  ikkala  qo'lingizning  kaftini  tcpaga  ko'tarib 
yalingan  ovozda jarim a   yozmasligini  iltimos  qiling.  Sizning 
bu nd ay  xulq-atvoringiz.  D A N   xodimiga  uning  u c h u n   xavf- 
xalar  lug'dirmasligingiz  haqida  xabar  bcradi  va  u  nasi- 
h a t o m u z   lan bc h  bilan  c h c k la n ib   sizga  ja r i m a   y o z m a y  
q o 'y i b   y u b o rad i.  A g a r   bu  m a s l a h a l d a n   t o 'g 'r i   fo y d a - 
lansangiz,  50%  ho latd a  siz  ja rim a d a n   qutulib  qolasiz.
X ud d i  shu  usul  b ilan  d o 'k o n in g iz g a   yaroqsiz  m a h -  
s u lo tn i  q a y la rib   kelgan  g  a z a b l a n g a n   x a rid o r n i  t i n c h -  
lan lirish  m u m k i n .  Bu  h o l a t d a   p c s h ta x la   s o tu v c h i  va 
x a rid o r  o 'r ta s id a   lo 'siq   b o 'lib   xi/.mat  qiladi.  P cshtaxla 
o rq asida   turib  x arid o rn i  tin c h la n tirish   qiyin  —  bu  uni 
y a n a d a   d a r g 'a z a b   holatga  kcltirishi  m u m k in .  S h u n in g  
u c h u n   d o 'k o n   x o 'jayini  ay la n ib   o 't i b   x a rid o r  oldiga  ikki 
q o 'lin i  c h o '/.ib .  sal  bukilib  y u q oridagi  u su ld a n   I'oyda- 
lanishi  joiz.  S hu n isi  qiziqki,  b o 'y n i  k ichra ytirib  k o 'r s a ­
tish  ustunlik  ilbdasi  b o 'lish i  m u m k in   b o 'lg a n   h o la tla r  
h a m   u c h ra y d i.  Bu  siz  m e h m o n g a   bo rib   m c z b o n n i n g  
a s o s i y   o ' r n i   b o ' l m i s h   k r c s l o d a   k i c h k i n a g i n a   b o ' l i b  
g 'u ja n a k   b o 'lib   o 'r n a s h i b   oldingi/.,  uy  cgasi  b o'lsa  bu
150
I

---

122-rasm.
  «Illimos.  meni  jarimaga  tortmnng*.
v aq td a  tik  tu rib d i.  B o sh q a  o d a m   h u d u d ig a   b iinday 
su rb etlarch a  boslirib  kirish  u stu nlik   yoki  d u sh m an lik  
m u n o s a b a tid ir.  S h u n i  esda  tu tis h   m u h iin :  o 'z in in g  
s h a x s iy   h u d u d i,  a y n iq s a ,  o 'z   u y id a   in s o n   o 'z i n i  
ishonchli  va  bo sh qalardan  ustun  sezadi,  shuning  uch un  
uning  h u d uaid a  o 'zin g izn i  bosiq  va  k am tar  tutish  sizga 
nisbatan  uning  m uloyim   bo'lishiga  m ajbur  qiladi.
XV  BOB.
  SUHBAT  VAQTIDAGI  IM O -IS H O R A IA R
GAVDA  HARAKATIARI  YORDAMIDA  ATROFDAGILARGA 
TA’S IR   KO'RSAI'ISH
Siz  bilan  s u h b a tla sh a y o tg a n   o d a m   m u lo q o t  vaqtida 
s u h b a tin g iz   m av z u si  s u h b a td o s h in g iz g a   y o qim li  e k a n -  
ligini  ta'kidlash  h a n i,  ayni  vaqtda  sizni  e s h itm a y o tg a n - 
dek  luyulLshi  h a m   m u m k in .  Agar  bu  vaziyat  fotosuratga 
yoki  v ideo ka m era g a   olin sa.  biz  quyid ag in i  k o 'ris h im iz  
m u m k in:
I) 
bu  o d a m n i n g   b o sh i  sizga  burilgan  va  xayrixohlik 
bclgilari  —  tab assu ni  va  bosh  tcbratlsh  m avjud;
151

---

2 ) 
a m m o   g a v d a s i   s iz g a  
n i s b a t a n   y o n g a   b u rilis h i  va 
o y o g ‘i  s i / g a   q a r a m a - q a r s h i  
t o m o n g a   yoki  bo sh q a   o d a m n i  
k o ‘rsatib  turibai.  U larga  qarab 
suhb atdo shingiz  qay  to m o n g a  
borishni  x o hlayotganini  bilish 
m u m k i n .   1 2 3 - r a s m d a   y o ‘l- 
y o 'l a k a y   e s h i k d a n   o   ta y o tib  
s u h b a tla s h a y o tg a n   ikki  kish i 
tasvirlangan:  c h a p   to m o n d a g i 
o d a m   s u h b a t d o s h n i n g   d i q -  
q a tin i  jalb  qilm oq chi,  a m m o  
i k k i n c h i   o d a m   b o s h i   s u h -  
b a t d o s h g a   b u r i l i b   q i z i q a -  
y o t g a n l i g i d a n   d a r a k   b e r s a  
h a m ,   g a v d a si  q a r a b   l u r g a n  
t o m o n g a   h a r a k a i n i   d a v o m  
e t t i r m o q c h i .   A m m o ,   f a q a t  
o 'n g d a g i  iuson  gavdasi  bilan 
boshqasiga  o'girilgandagina  o ‘z aro  qiziqqan  o d a m la rn in g  
s u h b a ti  bo'lib   o 'tish i  m u m k in .  A sosan.  m u z o k a ra la r  vaq- 
tida  o d a m   s u h b a t d o s h n i   t o 'x t a t i s h n i   yoki  ta s h q a r ig a  
c h iq is h n i  x oh lasa,  gavdasi  yoki  o y o q larini  y a q in r o q d a  
jo y la s h g a n   eshikka  o'g irib  olishi  k o p   kuzalilgan.  Agar 
b irg a - b ir   h o l a l d a   s u h b a tl a s h a y o l ib   b u n d a y   s ig n a lla rn i 
f ah m lab   qolsangiz.  s u h b a td o s h n i  qii/.iqtirish  u c h u n   ni- 
m a d i r   qilish  y o k i  v a z iy a ln i  n a z o ra t  ostiga  o lis h in g iz  
u c h u n   birinchi  bo 'lib   s u h b a tn i  to 'x ta tish n i  laklil  qilish 
zarur.