Тузувчидан Ушбу "Электр схемаларни ўқиш"



Download 3,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/44
Sana30.05.2022
Hajmi3,33 Mb.
#620872
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   44
Bog'liq
Электр схемаларни ўқиш 2

олтин
қоидаларни
” кўриб чиқайлик. 
1- қоида. Схемадаги
 В
нуқта Ерга уланган бўлса 
А
нуқта ҳам Ерга уланган 
бўлади. 
2- қоида. а) 
R
2
 
резисторидаги кучланиш тушуви 
U
out
 
– кучайтиргичнинг 
чиқиш кучланиши ва
 
R
1
резисторидаги кучланиш тушуви 
U
in
- кириш 
кучланиши бўлади. 
3 – қоида. 2 – қоидадан фойдаланиб, қуйидагини ёзишимиз мумкин: 


105 
1
2
R
U
R
U
in
out


; Бошқача ифодада 
k
R
R
U
U
in
out



1
2
- кучайтиргичнинг кучайтириш 
коэффициенти бўлади. Минус ишораси чиқишдаги кучайтирилган сигнал 
киришдагисига тескари фазада эканлигини кўрсатади. 
85-расм. Операцион кучайтиргични инверсияли уланиш схемаси 
86-расм. Ноинверсия уланиш схемаси 87-расм. Қайтаргич 
А В 
88-расм. Ўзгарувчан сигнал кучайтиргичлари 


106 
Операцион кучайтиргични ноинверсияли схемасида уланиши 86-расмда 
келтирилган. Схема ишлашини тушуниш учун қуйидагини қабул қиламиз: 
in
A
U
U


А
нуқтадаги кучланиш кириш кучланишига тенг (1-қоидага 
мувофиқ). Лекин 
А
нуқтасининг потенциали кучланиш бўлувчисидан 
олинади: 
2
1
1
R
R
R
U
U
out
A



in
A
U
U

деб олсак, қуйидаги кучланиш коэффициенти ифодасига келамиз: 
k
R
R
U
U
in
out



1
2
1
88, А – расмда кучайтириш коэффициенти k = 10 бўлган ўзгарувчан 
кучланиш кучайтиргичининг схемаси келтирилган. 88,В - расмдаги 
схеманинг кучайтиргич коэффициенти сигнал частотасига боғлиқ бўлади. 
Сигнал частотаси 17 Hz бўлганида С
1
конденсаторининг қаршилиги 2,0k 
бўлади. 
87-расмдаги схема “кучланиш қайтаргичи” деб аталади. Бу ноинверсия 
схемаси бўлиб, кучайтиргич коэффициенти k = 1, яъни чиқишидаги сигнал 
киришидаги сигналнинг ўзи бўлади (



1
2
,
0
R
R
). Бу схеманинг кириш 
қаршилиги жуда катта, чиқиш қаршилиги бўлса кичик бўлгани туфайли 
кучайтиргич схемаларида мувофиқлаштириш вазифасини бажаради.
88-расмда Винн кўприги асосида йиғилган гармоник сигнал генератори 
схемалари келтирилган. Параллел ва кетма кет уланган RC занжири Винн 
кўпригини ташкил қилади. Бу схема квазирезонанс хусусиятига эга. 
Схеманинг параллел ва кетма кет уланган қисмларининг қаршиликлари 
тенглашганда Винн кўпригининг умумий қаршилиги энг кичик қийматга эга 
бўлади. Занжирнинг қаршилиги частотага боғлиқ бўлгани туфайли, 
қаршилигини энг кичик қилган сигнал частотаси Винн кўпригининг 
квазирезонанс частотаси бўлади. Бу частота генератор яратган синусоида 
шаклидаги сигналларнинг частотаси бўлади ва қуйидагича аниқланади: 
RC
f
o

2
1

Демак, генератор частотасини ўзгартириш учун конденсатор сиғимини 
ўзгартириш керак бўлади. Винн кўприги киришидаги сигнал фазасини 180°га 
силжитиб беради. Генераторнинг ишлаши қуйидагича: Винн кўприги 
операцион кучайтиргичнинг ноинверсия занжирини ташкил қилиб, 
киришдаги сигнални уч баробарга сўндиради ва 180° га силжитиб беради. 
Инверсия схемасида уланган 430 Ω қаршиликли резистор билан чўғланма 
лампасининг қаршилиги кучайтиргичнинг кучайтириш кўэффициентини учга 
тенг қилиб беради. Натижада, Винн кўприги сигнални қанчага сўндирган 
бўлса, қаршиликлар шунчага кучайтириб беради. Демак, шунда операцион 
кучайтиргичнинг умумий кучайтириш коэффициенти k = 1 бўлади ва 
генератор стабил равишда синусоида шаклидаги кучланишларни генерация 
қилади. Чўғланма лампанинг қаршилиги унинг спиралининг қизиганлигига 


107 
боғлиқ бўлгани сабабли, генератор сигналигинг синусоида шаклини стабил 
ушлаб туради. 
88-расм. Винн кўприги асосида йиғилган гармоник сигнал генераторлари 
88,В-расмдаги генераторда тескари боғланиш занжирига майдон эффектли 
транзисторли схема уланган. Бу схема синусоида шаклини стабил бўлишини 
таъминлайди. Майдон эффектли транзистор кучланиш билан 
бошқариладиган қаршилик вазифасини бажаради ва сигнал амплитудасига 
қараб, манфий тескари боғланиш занжирининг кучайтириш коэффициентини 
мувофиқ ўзгартириб туради. 

Download 3,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish