Тузувчи : Файзуллаева Н

11-chizma. Yalpi taklif egri chizigining oralik kesmasidagi muvozanat 
Baxolar darajasi P1 bo‘lgan vaziyatda ishlab chikaruvchilar yalpi ishlab chikarish xajmini 
Y 1 mikdoridan oshirmaydi. 
Iste’molchilar baxolar darajasi P1 bo‘lganda maxsulotlarni Y 2 darajada sotib olishga 
tayyor turadi. AD>AS bo‘lganligi tufayli iste’molchilar
o‘rtasidagi rakobat baxolar darajasini Pe gacha suradi. Baxolar darajasining P1 dan Pe 
gacha ko‘tarilishi ishlab chikarish xajmini Y 1 dan Y e gacha oshirishga va iste’molchilar 
talabini Y2 dan Ye gacha kamayishga olib keladi. Natijada AD va AS egri chiziklari e nuktada 
kesishadi. Demak, aynan Re baxo baxolarning muvozanatli darajasi va e muvozanat nuktasidir. 
12-chizmada yalpi talab egri chizigi yalpi taklif egri chizigini bilan keyns kesmasi 
kesishadigan vaziyat tasvirlangan. Bunday vaziyatda makroiktisodiy muvozanat nuktasi baxolar 
darajasi bir xil turganda xam o‘zgaradi. Buni tushunish uchun avvalo yalpi ishlab chikarishning 
muvazanatli xajmini Ye va muvozanatli baxolar darajasini Pe bilan belgilaymiz. 
R AD 
Pe AS 



---

48 
0 Y2 Ye Y1 Y
12-chizma. Yalpi taklif egri chizigining keyns kesmasidagi muvozanati 
Muvozanatli ishlab chikarish xajmi aynan Ye ekanligini isbotlash uchun bu xajmni Y1 deb 
xisoblaymiz. U xolda ADishlab chikarishni Ye darajaga pasaytirilishiga olib keladi. 
Muvozanatli ishlab chikarish xajmini Y2 deb xisoblasak, aksincha, ASkorxonalarda tovar zaxiralari kamayib ularni ishlab chikarishni Ye darajaga oshirishga undaydi. 
Shunday kilib aynan yalpi taklif va yalpi talab egri chiziklarining kesishish nuktasigina AD-AS 
modelda movozanat nuktasi deyiladi. 
Yukoridagilardan ko‘rinib turibdiki, yalpi taklif egri chizigining keyns kesmasida yalpi 
talabning o‘zgarishi ishlab chikarish xajmining oshishi yoki kamayishiga olib keladi, baxolar 
darajasi esa o‘zgarmaydi.
Yalpi talab egri chizigini AS egri chizigining vertikal kesmasida o‘zgarsa bu ishlab 
chikarish xajmiga ta’sir ko‘rsatmaydi va fakat baxolar darajasi o‘zgaradi, xolos. Ya’ni, bu 
kesmada talabning oshishi talab inflyatsiyasini keltirib chikaradi. Yalpi taklifning bu kesmasida 
talabning xar kanday o‘zgarishi fakat baxolar darajasi o‘zgarishga olib keladi. Ishlab chikarish 
xajmi esa to‘lik bandlik sharoitida o‘zgarmay koladi.
Oralik va vertikal kesmalarda baxolar o‘sib borishi bilan kuzatilgan yalpi talabning 
ko‘payishi talab inflyatsiyasi mavjudligini ko‘rsatadi. 
Yalpi taklif o‘zgarishining baxolarning va ishlab chikarishning muvozanatli darajalariga 
ta’sirini 13-chizma misolida ko‘rib chikamiz. Baxodan boshka omillar ta’sirida yalpi taklifning 
AS1dan AS2ga siljishi natijasida ishlab chikarish xajmi Y1 dan Y2 gacha kamayadi, baxolar 
darajasi esa R1 dan R2 gacha ko‘tariladi, ya’ni stagflyatsiya ro‘y beradi. 
e2 AS2 

e1 AS1 
e3 AS3 

Y3 Y1 Y2 Y