Тузувчи : Файзуллаева Н

Kutilmagan  inflyatsiya
  daromadlarni  debitorlar  va  kreditorlar  o’rtasida  kreditorlar 
foydasiga  qayta  taqsimlaydi.  Shuningdek  kutilmagan  inflyatsiya  daromadlarni  qayd  qilingan 
daromad oluvchilar va qayd qilinmagan daromad oluvchilar o’rtasida keyingilari foydasiga qayta 
taqsimlaydi.  Talab  va  taklif  inflyatsiyasini  qat’iy  chegaralash  qiyin.  Ba’zida  bu  ikki  turdagi 
inflyatsiya  bir-biri  bilan  qo’shilib  ketadi.  Masalan,  talab  inflyatsiyasi  sharoitida  yollanma 
ishchilar  kutilayotgan  inflyatsiya  darajasini  e’tiborga  olib  ish  haqlari  oshirilishini  mehnat 
shartnomalariga  kiritadilar.  Bu  esa  mahsulot  tannarxini  oshirib  taklif  inflyatsiyasini  keltirib 
chiqaradi.  Tovarlar  taklifning  kamayishini  kuzatayotgan  iqtisodiy  agentlar  pul  mablag’larini 
tovarlarga  aylantirishga  shoshadilar.  Bu  holat  talab  inflyatsiyasi  ko’rinishini  keltirib  chiqaradi. 
Bunday  ketma-ketlik oxir-oqibat  giperinflyatsiyani keltirib chiqarishi  mumkin.  Giperinflyatsiya 
boshqarib  bo’lmaydigan  inflyatsiya  jarayoni  bo’lib,    ishlab  chiqarish  va  bandlik  darajalariga 
halokatli  ta’sir  ko’rsatadi.  Yillik  sur’ati  bir  necha  o’n  yoki  yuz  foizni  tashkil  etgan  inflyatsiya   
pul  tizimining  boshlanayotgan  yoki  kuchayayotgan  inqirozi  belgisidir.  Giperinflyatsiya  uning 
halokatini, butun bozor mexanizmi falajlanishini anglatadi.  Giperinflyatsiyaning rasmiy mezoni 
amerikalik  iqtisodchi  Fillipp  Kegan  tomonidan  kiritilgan.  F.  Kegan  giperinflyatsiyaning 
boshlanishi  deb    baholarning  birinchi  bor  50%  dan  oshgan  oyni,  tugallanishi  deb  esa  
baholarning  o’sishi  bu  sur’atdan  pasaygan  va    shundan  so’ng  kamida  bir  yil  davomida  undan 
oshmagan  oydan oldingisini  hisoblash kerak deb taklif qilgan.    Giperinflyatsiya sharoitida pul 
o’zining  qiymat  o’lchovi  va  almashinuv  vositasi  singari  funksiyalarini  bajarolmay  qoladi. 
Normal iqtisodiy munosabatlar buziladi. Mablag’lar ishlab chiqarishga emas, balki tovar-moddiy 
boyliklari jamg’arishga yo’naltiriladi.