Tuzilishi Rivojlanishi Funksiyalari Boshqa hayvonlarda

Funksiyalari
Eslatma: Bosh miya koʻplab qism va sohalardan iborat boʻlgan yahlit tuzilma boʻlgani uchun, ushbu boʻlimda faqatgina bosh miyaning umumiy vazifalari keltirilganini aytib oʻtish muhim. Toʻliqroq ma’lumot uchun asosiy maqolalar, bosh miya poʻstlogʻi va bazal oʻzaklarga, qaralsin. Bosh miya miyaning asosiy qismi boʻlib, hissiyot, eshitish, koʻrish, shaxsiyat va yana koʻplab funksiyalarni boshqaradi. U barcha ixtiyoriy harakatlarni boshqaradi.
Birlamchi harakatlantiruvchi poʻstloqdagi yuqorigi harakatlantiruvchi neyronlari miya ustuni va orqa miyaga oʻz aksonlarini yuboradi va u yerda muskullarni innervatsiya qiluvchi pastki harakatlantiruvchi neyronlar bilan sinapslar hosil qiladi. Poʻstloqdagi tasodifiy oʻgarishlar natijasida harakatlantiruvchi sohalarning zararlanishi ma’lum turdagi harakatlantiruvchi neyron kasalligiga olib kelishi mumkin. Bu turdagi zararlanish natijasida total shol emas, muskul kuchi va aniqligi yoʻqolishiga olib keladi.
U sensor tushunish, xotira, fikrlar va xulosalar qilish markazi sifatida ishlaydi; bosh miya shuning ixtiyoriy harakat faoliyati markazi sifatida ham ishlaydi.


Sensor protsessing
Bosh miya poʻstlogʻining birlamchi sezuvchi sohalari vizual, eshitish, somatosensor, ta’m bilish va hid bilish informatsiyalarini qabul qiladi va qayta ishlaydi. Poʻstloq assotsiatsiyalovchi sohalari bilan birgalikda bu miya sohalari sensor informatsiyalarni bizning dunyo boʻyicha tushunchalarimizga aylantiradi.


Hid bilish
Hidlov piyozchasi, hid bilish sezgisi uchun javobgar boʻlib, koʻplab umurtqalilar bosh miyasining yirik sohalarini egallaydi. Ammo, odamlarda, miyaning bu qismi anchagina kichikroq va peshona boʻlagining ostida yotadi. Hid bilish sensor sitemasi unikal boʻlib, hidlov piyozchasi neyronlari oʻz aksonlarini birinchi talamusga emas, toʻgʻridan toʻgʻri hidlov poʻstlogʻiga yuboradi. Hidlov piyozchasining jarohati hid bilishning yoʻqolishiga sabab boʻladi.


Til va aloqa
Gapirish va tilni bosh miya poʻstlogʻi qismlari ta’minlaydi. Tilning harakat ulushlarini Broka sohasi ta’minlaydi. Nutqni tushunish Vernikke sohasi orqali ta’minlanadi. Bu ikki soha yirik oq modda trakti, yoysimon tutam orqali oʻzaro bogʻlangan. Broka sohasining jarohati ekspressiv afaziya (toʻliq boʻlmagan afaziya)ga olib kelsa, Vernikke sohasi jarohati reseptiv afaziya (toʻliq afaziya deb ham ataladi)ga sabab boʻladi.